پنجابی زبان نوں اردو دی غلامی توں آزاد کروان دی لوڑ اے

پنجابی زبان دی پرورش صوفی بزرگاں بابا فرید ' بابا نانک ' شاہ حسین ' سلطان باہو ' بلھے شاہ ' وارث شاہ ' خواجہ غلام فرید ' میاں محمد بخش کیتی۔ ایس لئی پنجابی زبان دا پس منظر روحانی ھون دے کرکے پنجابی زبان وچ علم ' حکمت تے دانش دے خزانے نے جیہڑے اخلاقی کردار نوں بہتر کرن تے روحانی نشو نما دی صلاحیت رکھدے نے۔
پنجابی قوم دنیا دی نوویں سب توں وڈی قوم اے۔
پنجابی قوم جنوبی ایشیا دی تیجی سب توں وڈی قوم اے۔
پنجابی مسلمان مسلم امہ دی تیجی سب توں وڈی برادری اے۔
پنجابیاں دی پاکستان وچ آبادی 60 فیصد اے۔
پنجابی زبان پاکستان دی 80 فیصد آبادی بولنا جاندی اے۔
پنجابی زبان پاکستان دی 90 فیصد آبادی سمجھ لیندی اے۔
ایس دے باوجود پاکستان دے صوبہ پنجاب وچ وی اج ماں بولی دے نال اوھو جیآ ای مسئلہ اے جو گیارہویں صدی عیسوی وچ انگریزی زبان نال برطانیہ وچ سی۔ پنجاب دا مغرب توں متاثر طبقہ انگریزی زبان دے نفاذ تے زور دیندا اے۔ پنجابیاں دی اشرافیہ دا رحجان اردو زبان ول اے۔ ایہو ای وجہ اے کہ اردو زبان نوں پنجاب دی سرکاری زبان دا درجہ حاصل اے۔ جد کہ انگریزی تے اردو زبان نال عام پنجابی نوں دلچسپی نئیں اے۔ کیونکہ پنجاب دی عوامی زبان پنجابی ای اے۔ پر ایس دے باوجود پنجابی زبان دے عوامی زبان ھون دی افادیت تے پنجابیاں دی اشرافیہ توجہ نئیں دے رئی۔
پنجابیاں دی اشرافیہ اردو توں متاثر اے تے غلامی دے خول چوں بار نئیں آنا چاھئدی۔ حالانکہ اردو زبان صرف کاغذاں دی حد تک تسلیم شدہ سرکاری تے پنجابیاں دی اشرافیہ دی زبان دی حد تک محدود زبان تے ھے پر پنجابیاں دی عوامی زبان نئیں بن پا رئی۔ عام پنجابی اپنی ماں بولی پنجابی نوں چھڈ وی نئیں ریا تے نسل در نسل منتقل وی کر ریا اے۔ ایس لئی ای پنجابی زبان پورے پنجاب وچ بولی تے سمجھی جاندی اے۔ جد کہ اردو صرف پنجاب دی تسلیم شدہ سرکاری تے پنجابیاں دی اشرافیہ دی زبان دی حد تک محدود اے۔
فرانس دے نارمنز نے گیارہویں صدی عیسوی وچ برطانیہ نوں فتح کر کے اپنی حکومت قائم کر لئی۔ اس فتح توں بعد انگریزاں دے مذہبی طبقے نے لاطینی زبان دے نفاذ تے زور دتا جد کہ انگریزاں دی اشرافیہ دا رحجان فرانسیسی زبان ول سی۔ اے ای وجہ سی کہ فرانسیسی زبان نوں برطانیہ دی سرکاری زبان دا درجہ مل گیا۔ حالانکہ لاطینی تے فرانسیسی زبان نال عام انگریز نوں دلچسپی نئیں سی۔ کیونکہ برطانیہ دی عوامی زبان انگریزی ای سی۔ پر ایس دے باوجود انگریزی زبان دے عوامی زبان ھون دی افادیت تے انگریزاں دی اشرافیہ نے توجہ نہ دتی۔
اے صورتحال تقریبا تین سو سال چلی۔ فرانسیسی زبان صرف تسلیم شدہ سرکاری تے انگریزاں دی اشرافیہ دی زبان دی حد تک محدود رئی پر انگریزاں دی عوامی زبان نہ بن سکی۔ عام انگریز نے اپنی ماں بولی انگریزی نوں نہ چھڈیا تے نسل در نسل منتقل وی کیتا۔
چودھویں صدی دے آغاز تک برطانیہ وچ فرانسیسی اثر و رسوخ گھٹ گیا تے برطانیہ نے آزادی دے لئی فرانس نال لگ بھگ سو سالہ جنگ لڑی۔ برطانیہ وچ 1362 وچ اک قانون پاس کیتا گیا کہ ھن عدالتی کارروائی فرانسیسی دے بجائے انگریزی زبان وچ ہووے گی۔
ایس طراں برطانوی قوم نے نہ صرف اپنی شناخت نوں زندہ رکھیا بلکہ اپنی زبان نوں وی ختم ہون توں بچایا تے اج دنیا وچ انگریزی سب توں زیادہ بولی ' سمجھی تے سکھی جا رئی اے تے عالمی زبان دا درجہ حاصل کر چکی اے۔
پنجابیاں دی وی کوشش اے کہ پنجاب دی صوبائی اسمبلی چوں پنجابی زبان نوں پنجاب دی تعلیمی تے دفتری زبان ھون دا قانون بنوا لیا جائے۔ پنجاب دی اسمبلی چوں جد اے قانون پاس ھو گیا کہ ھن پنجاب دے سکولاں وچ تعلیم پنجابی زبان وچ دتی جاوے گی تے فے پنجابی زبان نے اردو دی غلامی توں آزاد ھوجانا اے۔ پنجاب دے دفتراں وچ کارروائی اردو دے بجائے پنجابی زبان وچ ھون لگ پووے گی تے فے پہلوں توں ای دنیا وچ بولی جان والی نوویں وڈی زبان ھون دے کرکے پنجابی زبان نے عالمی سطح تے بوھت زیادہ اھمیت اختیار کرلینی اے۔ جیس دے کرکے پنجابی قوم نے بین الاقوامی سطح تے ھور عزت تے وقار حاصل کرلینا اے۔
پنجابی زبان بارے پاکستان دی سپریم کورٹ اپنے اک فیصلے دی تمہید وچ آکھ چکی اے کہ:
1۔ عدالت نے مشاہدہ کیتا اے کہ؛ حکومتِ پنجاب ' پنجابی زبان نوں اوس دا مقام دوان وچ ناکام رئی اے تے پنجابی زبان نوں حصولِ علم دا ذریعہ بنان دے لئی کوئی خاطر خواہ اقدامات نئیں کیتے۔
2۔ دستور وچ دتے گئے ذاتی وقار دے حق دا لازمی تقاضہ اے کہ؛ ریاست ھر مرد و زن شہری دی زبان نوں چاھے اوہ قومی ھووے یا صوبائی ' اک قابلِ احترام زبان دا درجہ ضرور دیوے۔
3۔ جد ریاست ایس گل تے اڑ جاوے کہ؛ اوہ زباناں جیہڑیاں پاکستان دے شہریاں دی اکثریت بولدی اے ' ایس قابل نئیں نے کہ اناں وچ ریاست دے کم انجام پا سکن تے فے ریاست اناں شہریاں نوں حقیقی معنی وچ انہاں دے انسانی وقار توں محروم کر رئی اے۔
4۔ اس گل وچ کوئی شک نئیں کہ؛ انفرادی یا اجتماعی وقار تے تعلیم اک دوجے نال جڑے ھوئے نے۔ تعلیم ' جیہڑی کہ اک بنیادی حق اے ' براہ راست زبان نال تعلق رکھدی اے۔
5۔ یونیسکو جے آ ادارہ وی ' جیہڑا اقوامِ متحدہ دا تعلیمی ' سائنسی تے ثقافتی ادارہ اے ' ایس گل دی تائید کردا اے کہ؛ بچے نوں اوس دی اپنی زبان وچ ای تعلیم دتی جانی چائی دی اے۔ کیونکہ اپنی زبان ای اوہ زبان اے جیہڑی بچہ اپنے گھر تے ماحول توں سکھدا اے تے اوس دے پرچھاویں تھلے ای پروان چڑھدا اے۔