ماضی توں حال دے چانن تیک دا سفر

*چک  87 گ ب ( بابے دی بیر)  براہ ڈجکوٹ ، ضلع فیصل آباد ،  پنجاب ، پاکستان*
*ایہہ دھرتی میرا سونا یارو* 
میرا گاؤں۔ ۔۔۔۔۔87  گ ب "بابے دی بیر "۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔چک۔ نمبر 87  گوگیرہ برانچ نال منسلک  ایس پنڈ نوں  عرفِ عام وچ  ’’بابے دی بیر ‘‘ اکھیا جاندا اے ۔ ایس دا  اصل نام ’’رابرٹ آباد‘‘ اے  جیہڑا  شاید کسے  انگریز ڈپٹی کمشنر دے ناں  اتے اوس ویلے  دے  آباد کاراں نے رکھیا ہووے گا مگر چونکہ ایتھے  دس مربع اراضی سکھاں دے  گوردوارہ "بابے دی بیر " دے  ناں تے وقف اے ۔ ایس لئی ایس پنڈ  نوں وی  عامۃ الناس وچ  بابے دی بیر دے  نام نال  پکاریا جاندا اے ۔
بابے دی بیر دے ناں اتے سکھاں دے کئی اک مشہور گوردوارے ہن وی موجود ہین ۔ جنہاں وچوں اک سیالکوٹ وچ اے تے  دوجا جیہڑا سب توں قدیم اے  اوہ مشرقی پنجاب بمقام سلطان پور لودھی ریاست کپور تھلہ وچ اے ۔ سکھاں دی تاریخ دے  مطابق باباگورونانک نے دریائے بین سیاہ دے  کنارے اشنان کردیاں ہویاں اپنی مسواک جیہڑی  کہ بیری دے  درخت دی سی اوتھے  رکھ دتی جیہڑی  زمانہ گزرن دے نال نال ودھ کے  ’’بیری‘‘ دے  اک تناور رکھ دی  شکل اختیار کر گئی تے  سکھاں  نے اوتھے بیر صاحب دے  ناں اوتے  اک گوردوارہ تعمیر کر دتا ۔ جیتھے آج وی  سِکھ دھرم دے لوگ زیارت لئی جاندے نیں  تے  کئی دولت مند سکھ لوکاں  نے اُس گوردوارہ دی  دیکھ بھال لئی متعدد قطعہ اراضی گوردوارہ  دے  ناں وقف کر دتی سی  لیکن آج کل سرکاری اندراج دے مطابق ایس پنڈ  دا ناں  " رئیس آباد " لکھیا جاندا اے  جیہڑا صرف قومی شناختی کارڈاں اتے  ہی اندراج ملدا اے ۔
چک نمبر87گ ب (براہ ڈجکوٹ ) وچ  دس مربع اراضی وی  ایسے  رواج کا اک حصہ اے ۔ بابے دی بیر دی  کل اراضی 37مربع جات اٹے  مشتمل اہے۔ ایہہ گاؤں تحصیل تے  ضلع فیصل آباد وچ واقع اے ۔۔۔ایس گاؤں دی  اراضی نوں  لوئر چناب توں نکلنے والی گوگیرہ برانچ  دا نہری پانی سیراب کردا اے ۔ ایسے لئی ایس  پنڈ  نوں  GB یا گ ب اکھیا  جاندا اے ۔ایہہ  نہر صوبہ پنجاب دے  دو ضلعیاں  فیصل آباد تے ٹوبہ ٹیک سنگھ دی اراضی نوں سیراب کردی اے  ۔ایس نہر دی کل لمبائی 85 میل۔ یعنی 135 کلو میٹر اے ۔۔ایس دی تعمیر تے  کھدائی 1865ع  وچ  شروع ہوئی سی  ۔۔ایس گوگیرہ نہر دا سفر کتھوں شروع ہوندا تے کیتھے جا کے ختم ہوندا اے۔ ۔ایہہ وی تھانوں پہلی واری جان کے خوشی ہوے گی ۔۔۔۔۔۔
ہیڈ خانکی دریائے چناب تے واقع ضلع گجرانوالہ وچ اک ہیڈ ورکس اے جیس دی تعمیر ١٨٨٩ نوں ہوئی سی تے ایہہ پاکستان دا سب توں پرانا ہیڈ ورکس اے۔ خانکی ہیڈ ورکس لوئر چناب کینال نوں زرعی پانی تقسیم کردا اے۔ ۔۔خانکی ہیڈ ورکس برطانوی راج وچ 1889 وچ بنیا سی ۔ایہہ پاکستان دا سب توں پرانا ہیڈ ورکس اے ۔ایہہ آبپاشی تے سیلاب توں بچاؤ واسطے استعمال کیتا جاندا اے۔ ۔۔
دریاے چناب دے مقام تے تعمیر ہون ویلے خانکی بیراج توں نکلن والی لوئر چناب کینال دے ہیڈ ریگولیٹر بنایا گیا اے ۔ایہہ جدید ہیڈ ریگولیٹر کل چھے دریاں تے مشتمل اے۔ ۔تے ایس دا ہیڈرالک گیٹ  کافی چوڑا  تے لمبا اے ۔ایشائی ترقیاتی بینک دی مالی معاونت نال ایس نویں خانکی بیراج نوں وزیر آباد وچ تعمیر کیتا گیا اے۔ ۔ایس دی تعمیر 2013 توں 2017 وچکار مکمل ہوئی ۔۔۔وزیر آباد دے دریاے چناب اتے قائم ہون والے نویں ہیڈ ریگولیٹر نوں پچھلے چند سال پہلاں چالو کیتا گیا اے ۔۔۔ایس نویں ہیڈ ریگولٹر نے 125  سال پرانے ہیڈ ریگولیٹر دی تھاں لئی اے ۔ایس ریگولیٹر توں پندرہ ہزار کیوسک پانی نہر وچ چھڈن دی گنجائش موجود اے ۔۔۔نویں ہیڈ ریگولیٹر نوں موجودہ لوئر چناب کینال نوں ملاون لئی پنج ہزار فٹ لمبی نہر وی کھودی گئی اے۔ ۔جیہڑی 5-1  کلو میٹر دور جا کے لوئر چناب کینال نال جا ملدی اے۔ ۔۔۔۔۔نویں ہیڈ خانکی بیراج دی تعمیر توں ایس نہر دے ذریے آٹھ ضلع گجرانوالا ، حافظ آباد  ،شیخوپورہ ،ننکانہ صاحب ،فیصل آباد ، چنیوٹ ،جھنگ، تے ٹوبہ ٹیک سنگھ دی گھٹ و گھٹ 30  لکھ ایکڑ توں بوہتی اراضی نوں ایس توں پانی پہنچایا جاندا اے۔ ہیڈ خانکی چوں نکلن والی لوئر چناب فیصل آباد ،ٹوبہ ٹیک سنگھ ،جھنگ ،چنیوٹ _دے اضلاع نوں پانی دی فراہمی ہوندی اے جد کے آپر چناب سیالکوٹ ،گوجرانوالہ ،لاہور ،شیخوپورہ تے ننکانہ صاحب نوں پانی فراہم کیتا جاندا اے ۔۔۔۔۔۔۔
دریاے جہلم دا جیہڑا پانی مرالہ دی تھاں تے چناب وچ ستیا گیا سی ۔۔اوس پانی نوں ورٹن لئی ایہہ نہر کڈھی  گئی ۔۔ایہ نہر ١٩١٣ وچ بن گئی سی ۔لوئر چناب کینال(1) مشرقی سرکل (فیصل آباد)۔جیہدے وچ گجرانوالہ ،حافظ آباد ، ٹوبہ ٹیک سنگھ ،تے شیخوپورہ دے ضلعے شامل نیں (2)لوئر چناب کینال ( مغربی سرکل )جیہدے وچ جھنگ ،ننکانہ صاحب _تے چنیوٹ دے ضلعے شامل نیں ۔(3) لوئر جہلم کینال سرکل سرگودھا ۔۔(4) بہاول پور کینال سرکل ۔۔(5) ڈیرہ غازی خان ، تونسہ ،راجن پور، سرکل ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
گل ہو رہی سی ۔۔۔نہر گوگیرہ برانچ دی ۔۔۔ایہہ ایہہ اپر چناب چوں نکلدی جوئی ٹوبہ ٹیک سنگھ دے بھاگٹ بنگلہ تے اپڑ  کے اختتام پذیر ہو جاندی اے ۔۔تے ایتھے ای راجباہ کیکھاں  راجباہ ، راجباہ ڈھاباں والا 2