ماں بولی وچ تعلیم کِنی اہم اے۔ اے سوال اس ملک دے قیام توں ہی پوچھیا تے سوچیا جاریااے ۔ حالیہ دناں وچ مقابلے دا امتحان اردو وچ لین جان دا فیصلہ دوبارہ کورٹ دی طرفوں سامنے آیا اے۔ اس وچ تے کوئی شک تے شبہ نئیں اے کہ اینہاں ساریاں زباناں نے جیہڑیاں کہ غیر مقامی نیں۔ اینہاں نے ترقی دی رفتار نوں سست کیتا اے۔ پنجاب بھر وچ سرکاری تے نجی دوناں سکولاں وچوں بچیاں نوں کڈن یا فیر دوڑن جان دی سب توں وڈی وجہ اے ہی اے کہ پنجابی بولن والا بچہ سکول وچ اردو تے انگریزی ذریعہ تعلیم ہون دی وجہ توں معاملات نوں صحیح طرح سمجھ ہی نہیں سکدا۔ جیدے بعد اوہ احساس عدم تحفظ یا کمتری دا شکار ہو کے سکول توں دوڑ جاندا اے۔ غیر مقامی زبان دے لاگو ہون دی تعلیم دی شرح کٹ رئی ہُن جدوں اردو نوں عدالتاں تے دفتراں وچ نافذ کرن دا فیصلہ آیا تے فیر اک دفعہ فیر اے مطالبہ وی سامنے آیا اے کہ اردو دی بجائے کیونکہ ساریاں صوبائی زباناں وچ عدالتاں دے دفتراں دا کم کاروبار چلایا جاوے۔ لیکن لگدا اے کہ ہُن پنجابی زبان دے چاہن والیاں نوں تے ماں بولی دا حق منگن والیاں نوں مزید جدوجہد کرنی ہووے گی۔
اردو زبان دے حوالہ توں کُج تاریخی واقعات دا ذکر کراں گا۔ 1973ء وچ بھٹو صاحب دے دور وچ اردو نوں 15سال وچ ملک بھر وچ سرکاری زبان بنان دا حکم جاری ہوویا۔ لیکن15چھڈو 2015تک وی اس تے کوئی خاص عمل نہ ہویا۔ بلکہ ساڈے ملک وچ جیویں جیویں معاشرہ دیہات توں شہری ہویا تے ہُن مزید کُج سال اور ہووے گا۔ ویسے ویسے انگریزی دا رحجان وی بڑھیا۔ اے تے فیر قیام مملکت توں پہلے وی سی کہ لوگ انگریزی توں متاثر ہوندے سی تے اس وقت دے انگریز حکمران دی زبان وی اے ای سی لیکن ملک دے قیام توں بعد وی حکمران طبقہ نے صحیح یا غلط انگریزی بولن نوں ہی ترجیح دیتی۔ اینہاں دی دیکھا دیکھی ملک وچ بالائی متوسط طبقہ تے بعد وچ متوسط طبقہ نے وی انگریزی سیکھی تے اس تے فخر کرن نوں ای اپنا طریقہ دسیا۔ وقت دے نال نال انگریزی دی عالم گیر افادیت وی ودی۔ جس دا انکار کرنا مملک نہیں سی تے نہ ہے۔ لیکن نقطہ اے اے کہ اس طبقہ دی حد تک تے ٹھیک اے۔جس نے ملک توں بار تعلیم یا دیگر امور دے لئی جانا سی لیکن عام لوکاں نوں وی انگریزی یا اردو وچ تعلیم دین وچ کی منطق اے اے کم از کم میری سمجھ توں بار اے ۔
اس سب دے دور 2015وچ ستمبر دے مہینے وچ سپریم کورٹ دے چیف جسٹس جواد ایس خواجہ نے اک تاریخی فیصلہ دیتا۔ جس نوں پاکستان وچ مقامی زباناں دی تاریخ وچ اک سنگ میل دی حیثیت حاصل اے ۔ فیصلہ وچ کیہا گیا کہ اردو دے ہر شعبہ ہائے زندگی وچ فوری طور تے نافذ کیتا جاوے۔ خاص طور تے عدالت عالیہ دے حکم تے احکامات وغیرہ جیہڑے کہ پہلے انگریزی وچ سی ۔ اینہاں نوں فوری طور تے نافذ کیتا جاوے۔ اسی طرح سول سر وس دے امتحانات تے سارے سرکاری دفتراں وچ وی لیکن جسٹس جواد صاحب دی ریٹائرمنٹ توں بعد اے فیصلہ وی سرد خانہ وچ چلا گیا۔ ہَجے حالیہ چیف جسٹس لاہور ہائی کورٹ جسٹس منصور علی دا اک اور حکم وی اس سابقہ حکم دی تکمیل تے زور دیتا اے۔
میں ذاتی طور تے اے سمجھدا واں کہ جدوں انگریزی دے لازمی پرچے مقابلہ دے امتحان وچ شامل نیں تے باقی وچ اردو نافذ ہو وی گئی تے اس دا اک عام اردو والے نوں کی فائدہ ؟؟؟؟
ویسے پچھلے دناں وچ FPSCنے HECوچ کورساں دے اردو وچ تفصیلات منگوائیاں سی تے 2018وچ اس فیصلہ دے تحت کافی حد تک اردو نافذ ہو جاوے گی ۔ لیکن ہجے تک سارے طلبہ وچ اس حوالے نال بے یقینی دی کیفیت پائی جاندی اے۔ بہر حال 2018وچ صرف1سال ہی دور اے۔ پتہ چل جاوے گا ۔ لیکن اس وچ وی زیادہ جس امر دی ضرورت اے ۔ اوہ اے اے کہ مقامی زباناں یا فیر ماں بولی وچ تعلیم تے امتحانات دا موقع فراہم کیتا جاوے۔ دنیا وچ اک وی قوم ایہوں جئی نئیں۔ جس نے ماں بولی دے بغیر کسی اور زبان وچ ترقی کیتی ہووے۔میں تے شروع وچ ہی کیہا کہ عالمی زباناں دی اہمیت توں انکار نئیں کیتا جا سکدا۔ لیکن عام آدمی دی ترقی اگر کہیں حکومت دے پالیسی وچ اے تے فیر اس دا صرف اک حل اے۔ اوہ اے ماں بولی وچ تعلیم تے فیر اپنی ماں بولی وچ ای امتحانات دین دی سہولت۔
