جی نیں، ایس لئی کہ سکھ مذہب 15ویں صدی وچ سامنے آیا. جد کہ پنجاب اس توں بہت پہلاں ہی صوفیاء اکرام (ر۔ع) دی مسلسل تبلیغ دے نتیجے وچ مسلم اکثریتی خطہ بن چکیا سی. اور صوفیاء (ر۔ع) نے اپنی تبلیغ لئی ہمیشہ پنجابی زبان نوں ہی ورتیا۔ پنجابی زبان وچ اسلامی شاعری تے ادب 11ویں (11th) صدی توں موجود اے۔
پنجاب وچ سکھ ہمیشہ تیجی (3rd) اقلیت ای رہے. 1941ء دی مردم شماری مطابق وی متحدہ پنجاب وچ مسلمان پنجابی 53%، ہندو پنجابی 29% تے سکھ پنجابی 15% سن. پنجابی پوری اسلامی دنیا وچ مسلماناں دی تیجی (3rd)، برصغیر دے مسلماناں دی دوجی (2nd) تے دنیا دی نویں (9th) وڈی زبان اے.
اس واسطے اپنے وڈے بزرگاں وانگ بڑے مان تے فخر نال اپنی ماں بولی پنجابی پڑھو، لکھو تے بولو۔ اپنی ماں بولی وچ بولنا نبیاں/انبیا (ع) دی سنت وی اے۔
پنجابی زبان لکھن دے دو رسم الخط نے، اک گُرمُکھی ( جہڑا انڈین پنجاب دے لوک استعمال کر دے نے)تے دوجا شاہ مُکھی جہڑا پاکستانی پنجاب دے لوک استعمال کر دے نے پنجابی زبان دے لہجے:
لہجے زباناں دا حُسن ہوندے نیں کوہجھ نہیں، عالمی اُصول اے کہ زبان جِنے وڈے علاقے وچ بولی جاندی ہووے اس دے لہجے وی اونے چوکھے ہون گے۔ دنیا دِیاں وڈیاں زباناں انگریزی، عربی، چینی تے ہندی دے وی بہت زیادہ لہجے نیں۔ صرف چینی زبان دے گھٹ ودھ چوراسی (84) لہجے نے۔ ایسے طراں پنجابی زبان دنیا دِیاں ست ہزار (7000) زباناں وچ ناویں نمبر (9th)تے وے تے اس دے وی کئی لہجے نے۔
کج چونْویاں لہجیاں دے نام کج اینج نے:
ماجھی، ملتانْی، ریاستی/بہاولپوری، ہندکو، پوٹھوہاری، جٹکی/جھنگوچی، تھلوچی، شاہ پوری، ڈیرہ والی، پشوری، چھاچھی، دوآبی، مالوی، ڈوگری، پہاڑی، گوجری، روہی، دھنی،"
پنجابی زبان دے سارے لہجے آپس وچ بھرویں سانجھ رکھدے نیں۔ اِکا دُکا لفظاں دا فرق تے ہے پر گرائمر سانجھی اے۔ ہر لہجے دی خوبصورتی تے اہمیت اپنا پورا وجود رکھدی اے ماہر لسانیات دی پیش کردہ تعریف دے مطابق وی "اگر دو انساناں نوں آپس وچ گل بات کردیاں کسے رابطہ زبان یا مترجم دی لوڑ نہ پَوے تے اوہناں دی زبان اِک ہی تصور کیتی جاوے گی."
اس لحاظ نال وی، عظیم پنجابی صوفی شاعراں بابا فرید، شاہ حسین، سُلطان باہُو، بلھے شاہ، وارث شاہ، خواجہ غلام فرید تے میاں محمد بخش کوں سارا پنجاب پڑھدا وی ھے گاندا وی ھے۔ ایہو پنجابی زبان دی سانجھ ھے۔
ایناں لہجیاں دے دستاویزی ثبوت وی موجود نے، جناں وچوں اک بہاولپور دا گزٹیر (رپورٹ) اے۔
سن 1904 دے بہاولپور دے گزٹیر (رپورٹ) مطابق "بہاولپور" دے وَسنیکاں (باشندیاں) دی مادری زبان پنجابی اے، تے اوہ
پنجابی دے درج ذیل لہجے بولدے نے؛
. مُلتانی یا مغربی پنجابی ـ
. پنجابی (جٹکی یا اُبھیچڑ) ۔
ملتان تے ڈیرہ غازی خان وچ وی ايھو جيے لہجے بولے جاندے نے۔
ساکوں سارے پنجابیاں کوں اپنے آباءواجداد تے اپنی پنجابی شناخت اُپر فخر تے مان ہونا چاہیدا اے. سانوں رب دا شکر ادا کرنا چاہیدا اے، جس سانوں پنجاب دی خوبصورت دھرتی تے عظیم پنجابی قوم وچ پیدا کیتا۔ تے رب دی ناشکری نہی کرنی چاہیدی۔
اسلام تے پنجابی قوم:
رب دے فضل نال، پنجابی قوم نے حضورۖ دے ٹائم توں تھوڑے عرصے بعد ای اسلام قبول کرنا شروع کر دتا سی۔ پنجابی قوم دے لوکاں نے اپنی مرضی نال اسلام قبول کیتا۔ اسی واسطے پنجابی قوم وچ مسلمان، ہندؤ، سکھ، عیسائی تے باقی مذہب دے منن آلے لوک موجود نے۔ کسے نوں زبردستی مسلمان نیں کیتا۔
پنجابی قوم تے ساڈی پنجابی تہذِیب:
پنجابی قوم، ہڑپّہ انڈس تے گندھارا تہذیب دی امین تے وارث قوم اے. ساڈّی تہذِیب توں پہلاں دُنِیا وِچ کِتھّے وی تہذِیب دا نِشاں نہیں سی۔ پنجاب نسلِ اِنسانی نُوں، تہذِیب سِکھان آلی سب توں پہلی دھرتی اے۔ تے ایہدی تہذِیب، عِلم، ثقافت تے فَن، آپنے وقت دے دُنِیا دے سب توں ودھِیا سَن۔ دُنِیا دِیاں پہلی تِن تہذِیباں، دریائے نِیل دی مصر دی تہذِیب، دجلہ تے فرات دیبابل و نینوا دی تہذِیب تے دریائے سِندھو دی ہڑپہ دی تہذِیب، اگّے پِچھّے ای جمِّیاں سَن۔ اگّے پِچھّے ہون دی گَل کَرنے آں تے اسی دو تِن صدِیاں دی گَل کر رہے آں۔ اسی دو تِن سو ورھے پہلاں تہذِیت یافتہ ہو گئے ساں۔ ایہہ کوئی نِکّی گَل نہیں۔
پنجابی قوم دے بادشاہ پورس نے سکندر یونانی دے خلاف 326BC وچ عظیم جنگ لڑی تے انگریز وی پورے برصغیر وِچوں سب توں آخر 1849ء وِچ پنجاب اُپر قبضہ کر سکیا، تے او وی پنجابیاں نال کئی خونریز جنگاں توں بعد ای قبضہ ہویا.
اس واسطے اپنی عظیم پنجابی قوم تے فخر اور قدیم پنجابی تہذیب تے مان کر کے، بڑے اعتماد نال اپنی ماں بولی پنجابی پڑھو، لکھو تے بولو۔
جیوے پنجابی قوم، جیوے پنجاب
وسدا روے سوہنا تے پیارا پاکستان
“
