جدید پنجابی نعت تے محسن اعجازؔ

خیالاں دی پرواز ہی ہک ایسی شئے وے جہیڑی کہ شاعر تے غیر شاعر دے وچ نکھیڑہ کر دی اے۔ خیال جہناں وڈا ہووے گا شاعری وے اوسے درجے دی اُچائی تے کھلو کے شاعری دے دیوانیاں نوں اپنے ولّ کھچدی رہوے گی، اتے جہنے ماڑے خیالاں نوں شاعر اپنی شاعری وچ ورتے گا اونی ہی اوہدی شاعری دی حیاتی گھٹ ہووے گی۔ ہر چنگا شاعر ایہہ نروئے تے نویکلے خیالاں دی دولت رب سچے دی دین پاروں اپنی ماں دی کُکھ چو ای نال لے کے آندائے۔ایسے دولت دے وسبوں اوہ کدی کدی اپنے خیالاںدی ورتوں اجہے نویکلے ڈھنگ نال کردائے جو غیر شاعر دی سوچ کدے وی اوس تھاں تے نئیں اپڑ دی۔ حضرت عثمان بن علی الہجویری المعروف داتا گنج بخش رحمتہ اللہ علیہ اپنی تصنیف کشفُ المحجوب دے اندر حضرت انس بن مالک رضی اللہ تعالی عنہ دی روایت لکھدے نیں کہ سمجھداراں تے اہل شعور لوکاں دی ہمت درایت یعنی کہ غور و خوض کرن وچ ہوندی اے تے نا سمجھاں دی ہمت صرف روایت یعنی کہ نقل مارن تیک ہوندی اے۔ اجو کی گھڑی وچ ویکھیا جاوے تے بڑے گھٹ بندے لبھدے نیں جہیڑے روایت تو ہٹ کے کجھ نواں کرن دا آہر کردے نیں۔ اوہناں گنے چنے بندیاں چو ہک نوا ں تے اُبھرواں ناں نعت دی دھرتی تے چانن ونڈدا ہویا نعت دا دیوا ، محسن اعجاز ہوری وی نیں۔ جہناں نعت نوں جدید لب و لہجے دے نال نال نویں نکور خیالاں ، تشبیہاں ، استعاریاں ، ترکیباں تے رمزاں نال مالا مال کر چھڈیائے۔ تے اوہ اپنے ایس فن ، اپنی شاعری دے عروج تے کمال نوں نبی پاک ﷺ دی عقیدت تے محبت وچ لکھی ہوئی نعت دی دین آکھدے نیں۔ اوہناں دا ہک شعر ویکھو۔

نعت بے مثل دی بھر گئی چاشنی

شعر بے کار تُمّاں سی ہو گڑ گیا

محسن اعجاز ہوراں نعت رسول لکھنے دا آون والیاں نویاں نسلاں نوں ہک وکھرا ، سُچجا تے نواں راہ ویکھایائے ۔ جہدے تے آن والیاں نسلاں ٹُر کے فخر محسوس کرن گئیاں۔ محسن اعجاز ہوری کسے وی خیال نوں کمال مہارت نال ون سونّے اکھراں دا چولا پوا کے نعت دے ویہڑے وچ لے آن کے کھڑا کر دیندے نیں، تے انج شعر آکھدے نیں کہ بندے دی سوچ گُم ہو جاندی اے۔ اوہناں دے کجھ شعر ویکھو۔

حیرت پری گویڑ دے جگ وچ گئی کھڑی گئی

آقا دا پیر ویکھیا پتھر جدوں پگال دا

_______

اس دل وچ ساری دھرتی دے دکھ درد کریما دفنیجے

دینہ راتی فاتحہ پڑھدائے رو رو کے ساہواں دا مجمع

_______

ہتھ کڑی توڑ کے پلکاں دی مدینے بھجدا

تانگھ دا اتھرو تری تانگھ بڑی رکھدا

_______

اعجاز کی تے نعت کی تک آپ دا کرم

سٹ کے قلم غزل دے قلمکار کہن بس

ایس نعتیہ پراگے وچ محسن اعجاز ہوراں کم و بیش 31 معروف تے رواں بحراں وچ نعتاں لکھیاں نیں۔ اتے بے بہا صنعتاں ورتیاں نیں ۔ جہناں دی پروفیسر ڈاکٹر احسان اللہ طاہر ہوراں دیباچے اندر بڑے سوہنے تے نروئے ڈہنگ نال ونڈ کر دتی اے۔ محسن اعجاز ہوراں دا ہر شعر ای کمال دائے تے اپنے اندر کوئی نہ کوئی وکھرا ای رنگ ولیٹ کے بیٹھائے۔ میں ایس پراگے وچوں صرف اک نعت دا ایتھے ذکر کراں گا جہدے ستّے شعر ای وکھو وکھ رنگاں دی ویکھالی دیندے نیں۔ آئو اوہ نعت ویکھدے آں۔

آپ دے درد، آ، دے دوا

درد وچ دے روا دے دوا

ایس شعر وچ تھوڑا جیہاں غور کریے تے پتا لگ جاوے گا کہ ایس شعر دے سارے اکھر ای وکھو وکھ نے کوئی وی اکھر دوجے اکھر نال جڑیا ہویا نئیں اے۔ کلام وچ اکھراں دی ترتیب انج کرنی کہ او اک دوجے تو منے منے ہون ایس نوں مقطعّ آکھیا جاندائے

ماحی لے آ گھٹا رحم دی

دل حرم، دے وسا دے دوا

ایس شعر وچ سارے اکھر ای نقطے توں بغیر ورتے گئے نیں یعنی تسی انج وی آکھ سکدے او کہ ایہہ شعر غیر منقوط اے۔

دے دوا سوہنیا آ کدی

آ کدی سوہنیا دے دوا

ایس شعر وچ جہیڑی صنعت ورتی گئی اے اوس نوں عکس آکھدے نیں یعنی کہ پہلے ورتے گئے اکھراں نوں بعد وچ لے آونا تے بعد وچ ورتے گئے اکھراں نوں پہلے لے آونا۔

یا نبی ہر کھلا بے وفا

آ کدی کر بھلا دے دوا

کسے وی فقرے یا مصرعے وچ ورتے گئے سارے اکھراں دا اکو وزن وچ تے ہم قافیہ ہون دے عمل نوں ترصیع آکھیا جاندائے تے ایس شعر وچ سارے اکھر ای ہم وزن تے ہم قافیہ نیں۔

کھا گئے کھا طبیبا دوویں

ہجراک، اک خطا دے دوا

کجھ شیواں نوں اک حکم وچ لے آ کے بعد وچ ہر اک نوں اک اک شے نال منسوب کرن دے عمل نوں جمع تقسیم آکھیا جاندائے جیویں کہ ایس شعر دے پہلے مصرعے وچ ’’ کھا گئے کھا طبیبا دوویں ‘‘ ایہہ جمع دا عمل اے تے دوجے مصرعے وچ ’’ ہجر اک ، اک خطا ‘‘ دواں وچ تقسیم کیتی گئی اے۔

دل تے روضہ کھلے سامنے

ایہ خطا، ایہ عطا دے دوا

کجھ شیواں نوں اک حکم وچ لیا کے بعد وچ فرق کرن دے عمل نوں جمع تفریق آکھیا جاندائے تے ایس شعر وچ پہلاں دل تے روضہ نوں جمع کر کے دوجے مصرعے وچ انہاں دا فرق وی دسیا گیا ئے۔

آئو مکی مہک آکھدی

آکھ اعجاز آ دے دوا

کسے شے نوں زمانہ ماضی نال تعبیر کرن دے عمل نوں مجاز مرسل آکھیا جاندائے تے ایس شعر وچ ’’ مکی ‘‘ایہہ مجاز مرسل اے یعنی حضور ﷺ دی ذات نوں مکی دے لقب توں مخاطب کیتا گیائے۔ حلانکہ حضورﷺ مدینے شریف تشریف فرما نیں۔

محسن اعجاز ہوراں جتھے اپنے ایس پراگے نوں ونّو ونّ ردیفاں، بحراں تے قافیے لا کے شنگھاریائے اوتھے ای اوہناں پنجابی ادب نوں نویں اکھان وی دان کیتے نیں، جہڑے کہ آن والے ویلے وچ ماں بولی پنجابی دے لکھاریاں لئی بڑے در کھولن گے۔ ایہہ اکھان کجھ انج نیں۔

چھڈ ملکھ نوں سدا کردا رہو آقا آقا

کدی اعجاز سُنیجا ای ہووے کاں، تے چپ

_______

ویکھ لے ’’نعت دے دیوے‘‘ اجے وی جگدے نیں

ذات دی کِرلی رہی پوندی چھتیراں نوں جپھ

_______

آ پھسی کفر دے پنجے تری امت آقا

ٹُک چڑھے ہون کسے بھکھاں مِرے کاں دے ہتھ

_______

دلا! سن وگڑیا کجھ نئیں اجے وی ڈلھے بیراں دا

نہ ویلے نوں گوا توں کہہ نبی وارث خدا وارث

_______

نبی وی سوہنیا جد تیری نسبت نوں ترسدے نیں

کیوں کملے جہے طوطے نوں آکھاں میری قسمت کڈھ

_______

کسے آکھے نہ اس در توں اُٹھیج

کدے پٹے بھلا کاواں پہاڑ

_______

ہتھ نجومی نوں وکھاواں کیوں نعتاں لکھدا

ربّ کیتا تے مقدر دا ستارا ہے صاف

_______

آقا نواز کے تے بناں دین بادشاہ

ہوندی اے بادشاہ دی خیرات بادشاہ

محسن اعجاز ہوراں اُتے اللہ تے اللہ دے سوہنے حبیب ﷺدا خاص مہروکرم اے کہ اوہ اپنے فن وچ اخیر مہارت رکھدے نیں۔ جتھے اوہناں نعتاں وچ وکھو وکھ صنعتاں ورتیاں نیں اوتھے ای اوہناں دی اک ہور نعت دا میں ذکرکرداں جاواں جہدے سارے شعر ای اکھان بندے نیں۔ آئو اوہ نعت پڑھ کے سواد مان دے آں۔

آقا دے آکھے لگ نہ بنھ

جھلیا، دل پلے جگ نہ بنھ

_______

دل دے وچ رکھ عشق نبی دا

انگلی دے اتے نگ نہ بنھ

_______

مٹھے بول نبی دے دسدے

جیبھ دے اتے اگ نہ بنھ

_______

لے لے طیبہ جا کے چانن

پلے جھوٹھی جگ مگ نہ بنھ

_______

کھان مدینے پھل جنت دے

چھِڑ گئے سوچاں دے وگ نہ بنھ

_______

رگ رگ دے ہوٹھاں تے نعتاں

جان قضائے کڈھ رگ نہ بنھ

_______

میرے سر اعجاز عمامہ

اے دنیا، کُوڑی پگ نہ بنھ

محسن اعجاز ہوراں دا ایہہ نعتیہ پراگہ نعت دا چانن ہر پکھو ای دلفریب تے من بھجواں اے۔ نبی پاک ﷺ دی نعت نال عقیدت اپنی تھاں پر محسن اعجاز ہوراں پنجابی ادب وچ جدید نعت دی نیّہ رکھ دتی اے، اتے آن آلا ویلہ آپے ای فیصلہ کرو کے محسن اعجاز ہوری جدید نعت دی اُساری وچ کنے کو کامیاب ہوئے نیں۔ مکدی تے ڈھکدی گل ایہہ وے بھئی استاد محترم محسن اعجاز ہوراں انّمُلے تے بے بہا صفتاں دے مالک ’’نعت دے دیوے ‘‘ بال کے اجہیا ’’نعت دا چانن‘‘ ونڈیائے جو ہمیش پنجابی ادب دا چوفیر چمکائوندا رہوے گا۔ اللہ سوہنا تے اللہ دا حبیب ﷺ استاداں دی ایس عقیدت نوں اپنی درگارہ مقبولیت دا درجہ عطاوے۔ آمین۔

مستنصر حسین شوقؔ

ڈرافٹسمین، محکمہ انہارفیصل آباد