دھرتی
پہلی وار جدوں اوہنے اکھاں کھولیاں تے اوہنوں ہر شئے دھندلی دھندلی جہئی لگی۔ کجھ چر اوہنے آل دوالا ویکھیا تے فیر اکھاں میٹ لئیاں۔ ا وہدا سارا سریر پھوڑے وانگوں دکھ رہئیا سی۔ پیڑ نال اوہدی جان نکل رہی سی۔ پھیر پتہ نئیں کی سوچ کے اوہ عجیب جہئی بے حسی دا شکار ہو گیا۔ کوئی انجانا جہئااحساس اوہدی نس نس وچہ اپنا اثر وکھا رہییا سی۔ اوہدے کناں وچہ واج آ رہی سی۔
میں چٹی چادر لے سوں جاواں گا
جنگ مرداں تے آن کھلوتی اے
میں چادر دے اندر سوں جاواں گا
اوہدے اندر اک بے ربط جہئی فلم اِکے ٹک چل رہی سی۔ اوہ ویہڑے وچہ بھج رہئیا سی۔ تیز بوہت تیز، اوہنوں ساہ چڑھ گیا سی۔ اُوہ کھلے ویہڑے چوں اندر ہنیری کوٹھی دی کسے نکر وچہ لُکنا چاہندا سی، پر ویہڑا ربٹ وانگوں کھلردا جا رہیا سی۔ اُوہ جہناں چھوہلا بھجدا، پینڈا اوہناں ایں ودھدا جاندا۔
مُنڈیاں نوں اگے جان دیؤ
کپلی تے اُوہدے بندیاں نوں اگے جان دیؤ
ٹھاہ ٹھاہ چلن دیؤ بندوقاں گوریاں دیاں
اسیں اگے ودھ دے آں
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں وچہ سؤناں ایں
راشد، فاروق، ٹینی سارے بندوقاں پھڑ کے کلاس روم چوں باہر کھلوتے ہوئے سن۔ اوہدے استاد نے اِک بندوق اوہنوں ویں پھڑا دِتی۔ اُوہ پڑھ لکھ کے ڈاکٹر، انجینئر تے اپنے پیؤ وانگوں کانکن بننا چاہندا سی۔ جدوں کہ اُوہ اوہنوں جنگ تے لے جانا چاہندے سن۔ ایسے کھچ دھو وچہ اوہنوں جنگ دے میدان وچہ دھک کے سُٹ دِتا گیا۔ اوہ میدان کی سی، اوہ تے اوہو ای باغیچے ہریاں بھریاں پیلیاں جہڑیاں اوہدے واسطے رنگ برنگے پُھل تے نعمتاں پیدا کر دے سن ہن اُوہدے پیراں تھلے مِدھے جا رہئے سن۔
اوہنے بڑے گوہ نال سوچیا، اُوہ کہدے نال لڑ رہئیا سی۔ ہر پاسے تے اُوہ آپ ای کھلوتا ہویا سی۔ ایہہ گل اوہ کیوں نئیں سمجھدے جیہڑے اپنیاں اپنیاں ولگناں چہ گھِرے ہوئے نیں۔ مردار خور، گرجاں۔
دھرتی کنبے گی، جدوں اسیں اُٹھ کھلوتے
جنگ ساڈیاں جھگیاں دے اندر آ گئی اے
اسیں اگے ودھ دے آں
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں دے اندر سؤناں ایں
اوہدے مونہوں اک کراہ نکل دی اے۔ جیہڑی ودھدی ودھدی اِک خوفناک چیک بن جاندی اے۔ اوہدی چیک سن کے ڈیوٹی دین والی نرس ڈاکٹر نوں آواز دیندی اے جیہڑا بھج کے آ جاندا اے۔ پھیر انجکشن، فیر اک لمی نیند۔
اوہدی ماں دی واج دور کتے سنائی دیندی اے۔ اپناہتھ میرے ہتھ وچہ دیؤ میرے بچے، گوہ نال میری گل سنو، حیاتی فانی ایں، پر نظریہ کدی نئیں مردا۔ سانوں اک خوفناک تے ہنیرے دور نال نبڑنا ایں۔ ویکھیں تیرے پیر نہ ڈولن، اوس دشمن نوں پچھانو، جہنے ساڈے سر تے موت لیا کھلیاری اے۔ اصولاں دی لڑائی وچہ کدی نہ جھکو۔
اوہ امن واسطے کم کرن گے، ایہہ سوچنا ویں فضول اے، ایسی کسے گل تے بھروسہ کرنا پاگل پُنا ایں، بہت وڈا حوصلہ ای سانوں ایس جنگ چوں کڈھ سکدااے۔
ماں، ایہہ جنگ کی چیز اے
بوہت خوفناک پُتر، بوہت ای خوفناک
اینی خوفناک؟ اوہ اپنیاں دونویں بانہواں کھلار کے پچھدا اے۔
ایہہ تیرے نکے جہئے بانہواں دے گھیرے وچہ اؤن والی چیز نئیں پتر، ایہہ اینی وڈھی اے بھئی اسیں نسلاں توں ایہدیاں باہنواں دے گھیرے وچہ بے موت مر رہئے آں، ایہہ جنگ تیرے پئیو نوں کھا گئی پُتر۔ ایہہ آکھدیاں اوہدی ماں دی واج وچہ صدیاں دا دُکھ گھل گیا۔
اوہنے بڑی بھولپن چہ فیر سوال کیتا، ماں ایہہ اینی خوفناک چیز اؤندی کتھوں ایں؟ کون ایہنوں اپنی من مرضی کرن لئی کھلیاں چھڈ دیندا اے۔ ایہ جنگ کیوں لگدی اے ماں؟
ماں نے کجھ پل سوچیا، پر ایہڈے وڈے سوال دا اوہدے کول کوئی جواب نئیں سی۔ اوہنے آکھیا۔ بوہت مشکل اے، بوہت مشکل سوال اے پُتر۔۔۔۔۔۔ خورے زمینی حداں دا معاملہ فضول تے بکواس وچکار اساریاں کندھاں جیہڑیاں انساناں نوں درجیاں وچہ ونڈ دیاں نیں، جہناں دے پچھے اوہو ای ازلی بھکھ دا ڈر، طاقت دے کھُس جان دا خوف، یاں کوئی ہور انج دی چیز، پر تیرا نکا جہئا ذہن کدوں ایہنوں سمجھے گا۔ اچھا میں تینوں سمجھاؤنی آں۔
جدوں سامنے گھر والا عبداﷲ کتیاں نوں روٹی پاؤندا اے تے اُوہ اک دوجے نال لڑ دے نیں۔ اِک دوجے دا لؤ وگاؤندے نیں۔ عبداﷲ دور کھلوتا اوہناں دا تماشہ ویکھدا رہندا اے۔ جدوں رج جاندا اے تے اوہناں نوں چھڈا کے فیر بنھ دیندا اے۔ بس ایسے طراح کوئی تماش گیر اپنے فیدے لئی یاں شوق واسطے دونواں نوں لڑا دیندا اے۔
ماں، ایہہ جنگ تماشہ ہندی اے؟ بس تماشہ، جیویں شبرات تے چُھرلیاں پٹاخے چلائے جاندے نیں۔ یاں ڈگڈگی نال باندر نچدا اے، اوہنے بڑی سیانی گل کیتی۔
اوہدی مں نے اک دکھی جیہئا ہوکا بھردے ہوئے آکھیا، ’’ہاں پتر تماشہ ای ہُندا اے، پر جہناں تے واپر دی اے اوہ وچارے تیرے پئیو وانگوں ۔۔۔ بے دوسے ای مارے جاندے نیں۔ پر تیر ا پئیو تے اینویں مسکین جہئا بندہ سی، جہنوں سوائے گھر تے گھر دیاں لوڑیاں تھوڑاں توں ہور کجھ یاد ای نئیں سی رہندا۔ لڑائی بھڑائی اوہدے وس دا روگ ای نئیں سی۔ پر ظالماں نے اوہنوں مارن لگیاں رَتا وی خیال نہ کیتا، بھئی سر تے آٹے دا تھیلا تے ہتھ وچہ چینی والا لفافہ پھڑ کے تریا اؤندا بندہ کی فسادی ہو سکدا اے۔
کدی سنیا کسے
کہ ماں ساہمنے
سپ نے بچے نوں ڈنگیا ہووے
جنگ ساڈے تالو تے چڑھی کھلوتی اے
ساڈے گھراں دے اندر۔۔۔
اسیں اگے ودھ دے آں
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں وچہ سؤناں ایں
دوروں گولیاں چلن تے دھماکیاں دی واج آ رہی سی ایہناں دھماکیاں دی دھمک اوہدے شعور نوں امتحان وچہ پا رہئی سی۔ اوہدے لئے اوس گل نوں سمجھنا اوکھا ہو رہئیا سی۔ جیہدے لئی اوہدی روح بے چین سی۔ اوہدی ماں دی واج اوہدے کناں چہ گونج رہی سی۔
ہن ویکھ اپنے گھر دیاں کندھاں نوں پکیری تے محبت دی نینہہ تے اُسار ۔۔۔ اوہ آکھدے سن جنگ ساڈیاں جھگیاں دے اندر آن وڑی اے، ساڈے لاگے۔۔۔ ایس لئی اپنے گھراں نوں خالی کر دیؤ تے کسے محفوظ تھاں تے چلے جاؤ۔۔۔ ایہناں پاگلاں نوں کون سمجھائے بھئی جہناں نوں اوہناں دے اپنے گھر دیاں کندھاں پناہ نہ دین اُوہ ہور کِتے کدوں بچے رہ سکدے نیں۔ کی اسیں اپنے گھر اوہناں دشمناں لئی چھڈ دیئے، جہناں تیرے پؤ دی جان لے لئی۔۔۔ کوئی اپنی دھرتی ماں دی قربانی دے سکدا اے۔ اوس دھرتی دی جیہڑی ساڈے ساریاں دی ماں ایں۔
ایہنوں کدی نہ بھلنا میرے بچے کدی نہ بھلنا
جنگ ساڈے اُتے آن چڑھی اے
ساڈے گھراں دے اندر
اسیں اگے ودھدے آں
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں وچہ سؤناں ایں
بہت لڑن گے مرداں دے بچے
ٹھاہ ٹھاہ چلن دیؤ بندوقاں گوریاں دیاں
ایہناں دا دھوں سانوں لکاوے سو سو وار
اسیں تے مرن واسطے لڑنے آن ایہناں نال
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں وچہ سؤناں ایں
روندے روندے اوہنوں اچانک اپنے بچے دا خیال آیا، اوہنے ہوکے بھردے ہویاں اوہنوں اپنیاں بانہواں چہ لے لیا تے فیر اپنے آپ نوں سنبھال دئی ہوئی آکھن لگی۔
اوہ میرے خدا۔۔۔
اسیں کنیاں مصیبتاں چہ گھر گئے آں
جنگ آخر جنگ ای کیوں۔۔۔ ہسدے وسدے گھر جواناں دیاں قبراں بن جان، آخر کیوں۔۔۔ اسیں کی کرئیے۔۔۔ ساڈا کی حشر ہووے گا، آخر اُوہ کیہڑی شئے اے جیہڑی ساڈے کولوں ایہہ سب کجھ کرواندی اے۔ دو گھڑیاں دی زندگی نوں گھن لا لینا کتھوں دی دانائی اے۔ کی اک قوم۔۔۔ اک معاشرہ ۔۔۔ اک وطن ۔۔۔ اک خون ۔۔۔ ایہہ سب انسانیت توں اُچیاں چیزاں نیں۔ انسان دی خودنمائی انسانیت نوں موت دے انھے کھوہ تک لے جائے گی۔
اوہ خدا۔۔۔ کاش کوئی سانوں بچا سکدا۔ اوہنے دوروں اؤندیاں آوازاں سن کے آکھیا سی۔ فیر اک ٹیس اوہدے سر چوں اُٹھی جیہدے نال اوہدے مونہوں ڈاڈاں نکلن لگ پئیاں۔ فیر منظر بدل دے رہے۔ اونہوں کتوں سکون نئیں سی مل رہیا۔ سوچاں دا طوفان اوہدے زخمی سر وچہ تیز ہنیری دے جھکھڑاں وانگوں چل رہیا سی۔ ویتے ہوئے سمے دا پل پل اوہنوں کجھ یاد کرا رہیا سی۔ اوہنوں اپنی ایس بے چینی دی وجہ دا پتہ نئیں سی لگ رہیا۔ اوہنوں سمجھ نئیں سی آ رہی بھئی اوہ ایہناں پریشان کیوں سی تے اوہ زخم کاہدے سن جہناں دے پاروں اوہ ہسپتال دے کمرے چہ بے ہوش ہو کے پیا ہویا سی۔
اسیں میدانِ جنگ وچہ سر کٹوا لاں گے
ہور کتِے مرنا سانوں پسند نئیں
نال مرن گئیاں ساڈے ساڈیاں بندوقاں
ساڈے نال تباہ ہون گے چاقو تیز ساڈے
اسیں تے میدان چہ مراں گے
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں وچہ سؤناں ایں
اوہنوں ہوش چہ اؤندیاں ویکھ کے ڈیوٹی نرس نے نَس کے اوہدے کول آ کے پچھیا۔ کی حال اے پُتر؟ پر اوہ تکلیف نال کراہندا رہیا۔ کجھ بول تے سہئی پُتر، کجھ تے بول۔
پر اُوہ دھندلیاں تے سلھیاں اکھاں نال جہناں وچہ انتاں دی تکلیف بھری ؤی سی اکے ٹک اوہنوں ویکھی جا رہیا سی۔ نرس نے پریشان ہو کے لاگے کھلوتے ڈاکٹر ولے ویکھیا، جیہڑا اُوہدی چُپ توں پہلوں ایں پریشان سی۔ اُچی ساری بولیا۔
نرس ایہنوں انجکشن لاؤ۔
انجکشن توں بعد اوہدے آلے دوالے آوازاں دا رولا مٹھا پیندا گیا۔
جنگ ساڈے اُتے آن چڑھی اے
ساڈے گھراں دے اندر
رج کے لڑن گے مرداں دے بچے ایہہ جنگ
ٹھاہ ٹھاہ چلن دیؤ، بندوقاں گوریاں دیاں
ایہناں دا دھوں سانوں لکاوے سو وار
اسیں تے مرن واسطے لڑنے آں ایہناں نال
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں وچہ سؤناں ایں
کنِے ایں دن لنگھ گئے۔۔۔ ہن اوہدی حالت پہلے نالوں بوہت بہتر سی، پر اُوہدی واج کتِے گواچ گئی سی۔ اسیراں لگدا سی جیویں اوہنوں کجھ وی یاد نہ رہیا ہووے۔ کئی طراں نال ڈاکٹراں نے اُوہدی چپ توڑن دی کوشش کیتی۔ پر اُوہناں نوں مایوسی توں سوا کجھ نہ لبھا، اوہدا سارا وجود پتھر ہو چکیا سی۔ دن رات اوہدے آل دوالے کئی جانے پچھانے چہرے گھمدے رہندے پر اوہ اوہناں نوں چپ کر کے ویکھدا رہندا۔
اک دن سویرے سویرے اوہدے بیڈ دی چادر بدلی گئی، ہر پاسے صفائی کرائی گئی۔ اوہنوں پتہ لگا بھئی امن دا سفیر آ رہیا اے۔ اقوامِ متحدہ ولوں، مریضاں نوں گھٹ بولن دی وی ہدایت دِتی جا رہئی سی۔ مئی دیاں پہلیاں تاریخاں دی دوپہر واہ واہ گرم سی، ماحول تے عجیب طراں دی چپ چان طاری سی، سامنے کھڑکی توں باہر دور دور تک ڈٹھیاں ہویاں خستہ حال عمارتاں دے ملبے دا ڈھیڑ، جہدے وچوں دھوں اُٹھ دا وکھالی دے رہیا سی۔ اک دم رولا جیہا پیا تے فیر کجھ لوک وارڈ چہ آ وڑے، اوہنے گوہ نال اوہناں ول ویکھنا شروع کر دِتا۔ اوہنے سوچیا ایہہ اوہ ای ہون گے جہناں لئی سویر دی بھج نس پئی ہوئی اے۔ اوہدا اندازہ ٹھیک ای سی۔ صاف ستھرے لباس وچہ اوہدے تے بڑا سکون سی، اوہ اوہنوں ہوراں نالوں کجھ نویکلا جیہا لگیا۔
اوہ دوسریاں دی خیر خیریت پچھدا پچھدا اوہدے بیڈ ول ودھ رہیا سی تے فیر اوہ اوہدے کول آن کھلوتے۔
اوہنے آکھیا، ایہدا پیؤ پنج سال پہلوں لڑائی جھگڑے چہ ماریا گیا سی، موت نے فیر وی ایہناں دی گھر نئیں چھڈیا۔
ڈاکٹر کجھ آکھنا چاہ رہیا سی، پر اچانچک اوہدے سریر وچہ اک عجیب جہئی لہر اُٹھی، پیؤ ۔۔۔ موت ۔۔۔ فیر اوہنوں اسیراں لگا، جیویں کوئی اوہدے سر وچہ ہتھوڑیاں ما ر رہیا ہووے۔
گولیاں ۔۔۔ دھماکے ۔۔۔ فساد ۔۔۔ اوہدے اندروں اک دکھ بھری واج ابھری۔ فساد ۔۔۔ اوئے ظالمو، اوہ تے اک راکھواں جانور سی، سدھا سادا، بھار ڈھون والا گھوڑا، رات دن گھر دیاں لوڑاں تھوڑاں لئی مشقت کرن والا، اوہ جنگلی تے وحشی گھوڑا نئیں سی، پر اوہنوں مار دِتا گیا، ظالماں نے فساد دا بہانہ بنا کے کوئی تے اوہناں نوں پچھدا پچھاندا۔
اک ہتھ وچہ چینی دی تھیلی تے سر تے آٹے دا بورا چکی اؤندا بندہ کی فساد کرے گا۔ کھلریاں پلریاں نہ سمجھ آؤن والیاں واجاں، چیکاں، ہاواں۔
اوہ بے سدھ پیا ہویا سی، فیر وی اوہ ایہناں سنیاں سنیاں واجاں نوں پچھانن دی کوشس کر رہیا سی۔
ڈاکٹر دس رہیا سی، سر ۔۔۔ دماغ دا آپریشن بڑا نازک سی ۔۔۔ گولی بوہت ڈوہنگھی کھُبی ہوئی سی۔ بوہت مشکل نکلی، اسیراں لگدا اے جیویں ایہدیاں سنن تے سمجھن دیاں صلاحیتاں متاثر ہوگئیاں نیں، سریر وی ہلدا جلدا نئیں، سارا سارا دن اینویں ایں چھت ول ویکدھا رہندا اے وچارا۔
کدی سنیا ایں کسے نے
بھئی ماں دی موجودگی وچہ
سپ نے بچے نوں ڈنگیا ہووے
مُنڈیاں نوں اگے جان دیؤ
کپلی تے اُوہدے بندیاں نوں اگے جان دیؤ
ٹھاہ ٹھاہ چلن دیؤ بندوقاں گوریاں دیاں
اسیں اگے ودھ دے آں
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں وچہ سؤناں ایں
دھرتی کنبے گی، جدوں اسیں اُٹھ کھلوتے
جنگ ساڈیاں جھگیاں دے اندر آ گئی اے
بذدل بجھن گے پچھانہہ نوں
اپنیاں سوانیاں دے کول رہن واسطے
ٹھاہ ٹھاہ چلن دیؤ بندوقاں گوریاں دیاں
ایہناں دا دھوں سانوں کجے سو وار
اسیں تے مرن لئی لڑ دے آں ایہناں نال
اسیں جنگ دے میدان وچہ سر کٹا داں گے
کتِے ہور مرنا سانوں چنگا نئیں لگدا
اسیں جہناں نے چٹیاں چادراں وچہ سؤناں ایں۔
اپنا ہتھ مینوں پھڑا میرے بچے ۔۔۔ تے دھیان نال سن، زندگی فانی ایں، پر نظریات کدی نئیں مردے سانوں اک ڈراؤنے تے کالے سمے دا سامنا ایں۔
آوازاں دے گھنجلکھلدے جاندے سن پر اوہدے سر دی تکلیف ودھ دی جا رہئی سی۔ گھنجلکھل دی جا رہی سی، اوہنے دھندلیاں دھندلیاں اکھاں نال اپنے اُتے جھکے ہوئے دکھی چہرے والے بندے ول ویکھیا، انج لگا جیویں اوہدے اندروں واج آ رہی ہووے۔
عبداﷲ میرے بچے ۔۔۔ عبداﷲ ۔۔۔ تماشہ ویکھن والا عبداﷲ ۔۔۔
فیر ساریاں تصویراں پدھریاں ہو گئیاں ۔۔۔ پل دو پل لئی اوہدے بُلھ کنبے، پھیر یاداں دی باری وچہ اک ڈرا دینے والے خیال نے انج سر چکیا بھئی اوہدے ساہ رکدے محسوس ہون لگ پئے۔ اندرو ڈھ دا ٹک دا پیڑ دا چھُرا اوہدا کلیجہ ٹنبن لگ پیا۔۔۔ پھیر اوس نویکلی شئے دے گواچن دے دکھ نے جیہڑی جنگ دی بھینٹ چڑھ گئی سی، چپ چپیتے دو اتھرو اوہدیاں اکھاں چوں نکلے تے اوہدے بے سدھ چہرے نوں سلھیاں کر گئے۔
پھیر اوہدے بلھاں چوں اک بے وسی جہئی ہانکلی ، ماں۔۔۔ تے پھیر اوہنے بھبھاں مار مار کے رونا شروع کر دِتا۔
یہ تحریر فیس بُک کے اس پیج سے لی گئی ہے۔
