اج کجھ ضروری ای میلاں لکھن کرکے میں کلاس دے کمرے وچ آون دی بجائے دختر وچ ہی بیٹھ گئی ہاں۔ عالیہ دروازے 'تے دستک دیندے ہوئے، سدھی میرے ڈیسک تک آ گئی ہے۔
"سلاما لیکم عالیہ جان! اج بڑی خوش لگ رھی آں۔ ایداں لگدا، جداں ہنے چمبا کھڑیا ہووے۔"
"با لیکم سلام! مس کیرتی، ٹھیک پچھانیاں۔ سچیں اج میری خوشی دا کوئی ٹکانا نہیں۔ مم ایدھر موو ہو رھی آ۔ اوہنے فون 'تے دسیا۔"
میں عالیہ دی خوشی وچ شریک ہون لئی اپنیاں دوویں باہواں کھولیاں نیں۔ میرے گل لگدے ہی اس دیاں اکھاں 'چوں پانی سم پئی۔
"ایہہ تاں مبارک والی گل ہوئی! اکھاں کیوں بھریاں؟ تینوں تاں سگوں خوش ہونا چاہیدا۔ ہنے تاں کھڑی پئی سی؟"
"دھنواد مس کیرتی! ایہہ خوشی دے اتھرو نیں۔ مم نال بہت دیر بعد گل کیتی نہ۔ ایسے کرکے خوشی سانبھ نہیں ہو رہی۔"
"...تاں پھیر ایہہ خوشی دا دریا وگ رہے!"
"ہاں! سچیں، میں تاں فون سندے سار ای کملی جھی ہو گئی۔ پیریں جتی پاونی وی بھل گئی۔ مینوں تاں سمجھ نہ آوے کہ میں اپنی ایہہ خوشی کہدے 'نہ سانجھی کراں؟ تہاڈے توں ودھ مینوں کون جاندا؟ ایسے لئی میں ایدھر نوں بھجی آئی۔ پلیز ہن زینا 'نہ پنجابی بولیا کرو۔"
"ہاں، پنجابی بولنی بہت ضروری آ پر ہن تاں کئی واری میں خود وی انغریزی، پنجابی تے ہوندی دی تنچولی بنا دنی آں۔ پوری کوشش کراں گی۔ توں ایہہ دس پئی کئی سالاں بعد ماں نال گل کرکے کداں لگیا؟"
"ایداں لگیا، جداں سدھی اﷲ 'نہ گل کیتی ہووے۔ مم بہت روندی سی۔ کہندی میریاں آندراں تڑپھدیاں سی۔ اپر جا کے تیرے ڈیڈ نوں کیہڑا مُونہہ دکھاوں؟ نالے پچھدی سی کہ توں خوش ووی آں؟ دوہتیاں کڈیاں کو ہو گئیاں۔ دیکھن نوں من کردا۔ میں وی ہٹکورا بھر کے کہیا کہ مم اک تیرے پیار دی کمی رڑکدی رہندی سی۔ اوداں تاں میں خوش آں۔"
"تیری ایہہ گل تاں سولھاں آنے سچ آ، عالیہ جان۔
"...پر میرا دل اداس ہو گیا۔ ایہناں نوں تاں پنجابی بولنی نہیں آوندی۔ مم 'نہ گل کداں کرن گیاں؟"
"چل کوئی نہیں۔ہن آپے نانی نے بتھیری پنجابی سکھا دینی آں۔ میں اج توں ای زینا 'نہ پنجابی بولنی شروع کردی آں۔ توں وی ہمیشاں ایہناں 'نہ پنجابی 'چ ای گل کرنی۔"
"مس کیرتی! جدوں مم دا فون آیا تاں کچھ دیر لئی تاں میں ڈور بھور جھی ہو گئی۔ کئی سالاں بعد...سبحان اﷲ! مینوں اجے تک وی یقین نہیں آ رہیا۔ مم نے دسیا کہ اوہ زمین ویچن انڈیا یا جا رھی۔اگلے مہینے آ کے مینوں اپنے گھر بلاوگی۔ اوہ مینوں میرے ڈیڈ دی زمین ویچ کے پیسے دینا چاہندی۔کہندی سی میں وی رب نوں جان دینیں آں۔"
"ایہہ تاں بوتھ چنگی گل آ۔ اسے کرکے ای کہندے آ نہ 'ماواں ٹھنڈھیاں چھاواں'...۔ اگلے مہینے مدرز ڈے وی آ۔"
"چنگا کیتا، یاد کروا 'تا۔ میں ایتکیں اپنی مم دا بیسٹ مدرز ڈے بناوں گی۔"
"میں تیرے لئی بہت خوش آں۔ اچھا عالیہ جان! میں ذرا کم کر لاں! جدوں توں زینا نوں لین آئی رج کے گلاں کراںگے۔"
عالیہ چلی گئی اے۔ میرے چییتے 'چ نوں سال پہلاں والی عالیہ گھم رہی آ۔ گورا چٹا رنگ، ککے وال، ٹھوڈی تے کالا تل، موٹیاں اکھاں، افغانی پہراوا، اک بچی سٹرولر وچ تے اک نوں انگلی لائی داخل کرواون آئی جدوں اوہ میرے کول بیٹھی سی تاں مینوں اپنی جہی لگی۔ میں اس ول بڑے دھیان نال تکیا...۔ سچ مچ جیویں چراں توں جاندی ہووے۔ کوئی روہدار...!
میں داخلہ خارم بھر رہی سی۔ بچی رون لگ پئی۔ اوہ 'لیکٹیشن روم' وچ بچی نوں دودھ چنگھاون چلی گئی۔ تھوڑی دیر بعد واپس آئی تاں میں پچھیا، "آپدا نام؟"
"عالیہ۔" اسنے بچی نوں کمبل وچ لپیٹدے جواب دتا۔
ایمرجینسی کارڈ 'تے اسنے اپنا نام عالیہ لکھ کے بریکٹ وچ 'سکھجیت کور' لکھیا ہویا سی۔ میں بچی دے برتھ سرٹیفکیٹ ول نگاہ ماری۔ سرٹیفکیٹ 'تے ماں دا نام 'سکھجیت کور' پڑھدے ہی، اس ول گہہ نال تکدے پچھیا، "کی تسیں پنجابی او؟"
اسنے ہچکچاوندے جواب دتا، "ہاں!"
میں چپ چاپ خفرم تے سکھجیت کور لکھ دتا۔
"میرا ناں تاں سکھجیت کور آ پر میں چاہنی آں سارے مینوں عالیہ آکھ کے بلاون؟"
"ٹھیک آ۔ میں اتھے نوٹ لکھ دتا کہ سبھ تہانوں عالیہ دے نام نال ہی بلاون پر فارم 'تے سکھجیت کور ای چلوگا۔ میں بدل نہیں سکدی...۔"
اسدے جان توں بعد میں کنی دیر ہی اسدے بارے سوچدی رہی۔ اسدی بیٹی سبھانیا نے سکول آونا شروع کر دتا۔ ہر روز عالیہ ہی سبھانیا نوں سکول چھڈ کے جاندی تے لین وی آوندی ...۔
اک دن محمد نوں نال لے کے آ گئی سی۔ گورا رنگ، کالی قمیض، تکھے نقش، اکھاں 'تے کالا چشمہ تے عالیہ نالوں چپا کو اچا بانکا شیل جوان...۔
"مل کے بہت خوشی ہوئی! تہاڈی جوڑی بہت سوہنی آں!سبحان اﷲ!"
"جی شکریہ۔" اوہ مند مند مسکرایا۔
میں مڑ اپنا دھیان ای میل ول کیندرتِ کردی ہاں۔ عالیہ دا چہرہ رہِ رہِ کے میریاں اکھاں ساہمنے گھم رہے۔
اسدیاں تن بچیاں سبھانیا، حفضا تے زینا نوں پڑھاونا میرے حصے آیا۔ اک واری سکول وچ اپنی بچی لئی ولنٹیئر کرن آئی سی (اتھے امریکہ وچ سٹیٹ دا نیم ہون کارن گھٹ آمدن والے ماپپے مہینے وچ چھ گھنٹے ولنٹیئر کم کرکے ادھیاپکاں دی کلاس وچ مدد کردے ہن)۔ اک کندھ 'تے میرے ولوں لایا پینتی اکھری دا پوسٹر دیکھ کے بولی، "مس کیرتی؟ آہ کی؟ ا ...ایہہ کیوں؟"
"عالیہ جان! میرے کول بہت سارے بچے پنجابی نیں۔ اوہناں نوں ماں بولی سکھاون دا اک چھوٹا جئھا اپرالا۔"
"میں می پنجابی پڑھدی سی۔"
"سچیں، پنجاب 'چ کیہڑا ضلع تہاڈا؟"
"امرتسر!"
"واہ! سختی دا گھر!" میرا سر شردھا نال جھک گیا سی۔
"میں پنجابی اوتھے ای سکھی۔ میرے سرت سنبھالن توں پہلاں ای ڈیڈی دی سڑک حادثے 'چ موت ہو گئی۔ ماسی نے میری ممی دی پٹیشن کیتی۔ اس لئی میں چھوٹی ہوندی اپنی ممی نال امریکہ ا آ گئی۔ ایتھے مینوں چوتھی کلاس 'چ داخلہ مل گیا۔ ممی کسے ڈاکٹر دے گھر بی بی سٹر لگ گئی۔ ماسی نے میری ممی دا ویاہ اپنی جان پچھان 'چ اک پنجابی 'نہ کروا دتا۔ میرا اک متریا بھرا وی آ۔ ممیں گریجوئیشن توں بعد کالج وچ داخلہ لے لیا۔ پھیر ٹیسٹ دے کے 'گارڈ کارڈ' لے لیا۔' ویکینڈ تے سکیورٹی گارڈ دا کم لبھ لیا...۔"
اس دن میرے کولوں عالیہ نال بہتی گل بات نہ ہو سکی۔
عالیہ مینوں بہت چنگی چنگی لگن لگ پئی۔ ہر وقت اس نال سنواد رچاون نوں دل کردا۔ من وچ اس بارے ہور جانن لئی جگیاسا پیدا ہندی۔ اجیہا ہر سال ہی ہوندا اے کہ کجھ ماپیاں نال دل دی سانجھ پے جاندی ہے۔ اوہ وی اپنا ہر دکھ سکھ سانجھا کرکے سکھد انوبھو کردے نے...۔
اک دن پیرینٹ ٹیچرنٹ کانخرنس دوران، میں عالیہ نوں دسیا کہ اسدی بیٹی سبھانیا خارسی وچ مہارت رکھدی اے تے انغریزی سمجھن بولن وچ وی کوئی دقت نہیں آوندی تاں اوہ اچھل کے بولی سی، "اسیں گھر 'چ خارسی جو بولدے آں۔"
"تسیں سبھانیا نوں پنجابی وی سکھا دیو! رسرچ مطابق پنج سال دا بچہ، پنج بھاشاواں سکھ سکدا۔"
"مس کیرتی! محمد جان تاں چاہندے آ پر میں نہیں۔"
"عالیہ جان! بھلا کیوں ؟"
"میں دس تاں دنی آں پر تسیں یقین نہیں کرنا۔ اپنے 'نہ ہوئے حادثے کرکے مینوں اپنی سبھیتا تے بولی، سبھ کچھ ای بدلنا پیا۔ سبھ نے میرا بائیکاٹ کیتا ہویا۔ پنجابی سکھ کے بولنی کہدے 'نہ؟...پر مینوں کوئی پچھتاوا نہیں۔ سچ تاں ایہہ بئی ہن پنجابی تے پنجابیاں دا ناں لیندے وی میرے مُونہہ 'چ کنین گھل جاندی آ...۔"
"عالیہ جان، میں وی اک عورت آں۔ تیرا درد چنگی طرحاں محسوس کر سکانگی۔ ایڈی وی کیہ گل ہو گئی کہ تینوں اپنی بولی تے لوک کنین ارگے کوڑے لگن لگ پئے؟"
"یاد آ، میں تواھنوں دسیا سی کہ میں سکیورٹی دا کم کردی سی۔ محمد وی اوتھے ای سکیورٹی دی جوب کردا سی۔ اک دن مینہہ بوتھ پیندا سی۔ اوہنے مینوں رائیڈ دتی۔ راہ 'چ میرے پریوار بارے پچھیا۔ اپنے پریوار بارے دسیا۔ بڑا نیک انسان لگا۔ سوہنا تاں پہلاں ای خوب سی۔ ماشا اﷲ! اوہدا سبھاء ہور وی کمال لگا۔ مینوں کم 'مکے' جان برابر لگن لگ پیا۔ اسیں اکو سٹیشن تے کم کردے۔ جد کدے وی اوہدے ول تکدی، اوہ میرے ول ای دیکھ رہیا ہندا۔ ساڈیاں اکھاں چار ہو جاندیاں،چہرے لال۔ میں بس 'تے آوندی جاندی سی۔ اوہ مینوں ہر روز رائیڈ دین لگا۔ کم توں گھر تک جانا جانیں، 'حج' کرکے مڑنا۔ سانوں پتہ ای نہیں لگیا کہ اسیں کدوں ڈیٹ تے جان لگ پئے؟ گل کی؟ دناں 'چ ای اک دوجے وچ گھل مل گئے؟ اوہ اپنی امی تے بھائی نال رہندا سی۔ اوہدے ابو جان خدا نوں پیارے ہو گئے سی۔"
"اخسوس ہویا جان کے...!"
"شکریہ! پھیر اسیں ویاہ کرواون دا فیصلا لیا۔ محمد نے اپنے پریوار نوں میرے بارے دس 'تا۔ اوہناں نوں کوئی اعتراز نہ ہویا۔ اک دن میں وی چاہ پیندے مم نوں دس بیٹھی کہ میرے 'نہ اک منڈا کم کردا۔ میں اوہنوں پیار کردی آں۔ اسیں ویاہ کرواون دا فیصلہ کر لیا۔ مم نے گھبرا کے میرے 'تے سوالاں دی واچھڑ کر 'تی کون آں؟ کتھے دا؟ کیہ پڑھیا؟ ماں باپ کیہ کردے؟ میں گھبرا کے لڑکھڑاوندی زبان 'نہ دس دتا کہ اوہ بوتھ سوہنا، سمجھدار تے افغانستان توں آں۔"
"تاں پھیر...؟"
"پھیر کی؟ مم نوں ہتھاں پیراں دی پے گئی۔ جانیں، اوہدے سر تے کوئی پہاڑ ڈگ پیا۔ اوہ ایداں ایکٹ کرن لگی جداں میں کوئی بھارا گناہ کیتا ہووے۔ کھی جائے کہ میری عزت دا بھورا بھر وی دھیان 'نہ آیا؟ سارے تھوہ تھوہ کرن گے۔ دھیے! تیرے اگے ہتھ جوڑدی آں۔ تیری ماسی نوں کیڑھا مُونہہ دکھاونگی؟ میں زبان دتی آ تیرے رشتے بارے۔اوہنے سانوں امریکہ دکھالی آ۔ نہیں ا انڈیا رلدیاں پھردیاں۔ دھکے ٹھیڈے کھا کے مر کھپ جاندیاں۔"
"توں کیہ کہیا؟"
"میں کہیا کہ ٹھیک آ ماسی نے سانوں امریکہ لیاندا پر تسیں ماسی نوں سمجھاو۔ میں ہن بالغ آں۔ مینوں پتہ پئی میں کجھ وی غلط نہیں کردی پئی۔ مہمند میرے لئی پرپھیکٹ میچ آ۔ اک واواری مل کے تاں دیکھو۔ مم نے میرے پیراں تے اپنی چنی دھر دتی۔ میں چنی چکدے کہیا کہ میں کسے انجان نال ویاہ نہیں کروا سکدی۔ تہاڈے ویلے ہور سی۔ مم بولنوں ہٹ گئی۔ چپ چپ رہن لگی۔ اوہ پریوار، رشتے داراں تے سماج توں ڈردی سی۔ کجھ دناں بعد مینوں میرے سٹیپ ڈیڈ دی تکنی وی بدلی ہوئی لگی۔ شاید مم نے اوہنوں دس دتا سی...۔"
"عالیہ جان، تہاڈی مم وی کسے حد تک ٹھیک ای سی۔ ساڈے پنجابی کہن نوں تاں دریا دل ہن پر اس معاملے 'چ کوہاں پچھے، کٹڑ سوچ دے دھارنی۔ اسیں ہور تاں ہر کم 'چ امریکہ دی ریس کرنی چاہنے آں پر اپنا پچھوکڑ نال لئی پھردے آں۔ ویاہ شادی موقعے گوت چھڈنا، جات ملاونی تے دھرم پچھنا نہیں بھلدے۔ اپاپنیاں جڑھاں نالوں ٹٹنا کیڑھا سوکھا؟ میں می اوہناں 'چوں ای آں۔"
"... پر ایہہ ٹھیک نہیں؟ اسیں تاں ایتھوں دے کلچر 'چوں ہی سبھ سکھدے آں۔ میں تاں ایتھے پڑھائی کیتی۔ ایہو پڑھیا پئی امریکہ اک 'میلٹنگ پوٹ' آ۔ ہر کلچر دا ستکار...۔"
"عالیہ جان! توں اپنی تھاں ٹھیک آں پر مینوں اگے دس؟
"اگے سن لو! اک دن جدوں گھر پہنچی تاں میرا سٹیپ ڈیڈ گھرے 'کلا سی۔ میں چاہ بنا کے پھڑاون گئی۔ اوہنے چاہ دا کپ پھڑدے ہوئے مینوں کول بٹھا لیا۔کہن لگا کہ اوہنوں سبھ پتہ آ۔ اوہ ماں نوں منائیگا۔ میری جان وچ جان پئی۔ سوچاں اپنی ماں نالوں تاں متریا باپ کتے چنگا۔ اوہنے میرے سر 'تے ہتھ رکھ دتا۔ اس رات میں گوڑھی نیندے ستی۔ یقین ہو گیا پئی ہن ساڈا ویاہ خوشی خوشی ہو جاوگا۔"
"پھیر؟"
"میں محمد نوں دسیا۔ اوہ وی خوش ہو گیا...۔ اک دن اچانک میرے سر 'تے دھرم دا جھکھڑ جھلیا۔ ماسی میرے لئی رشتہ لے کے آ گئی۔ اگلے مہینے انڈیا دیاں ٹکٹاں بک کرن دیاں گلاں کرن لگی۔ اوہنے تاں وچو وچی پہلاں ای جان دی تیاری کیتی ہوئی سی۔ اوہ، میری مم تے بھرا نوں نال لے کے شاپنگ کرن چلی گئی۔ مینوں نال چلن لئی کہیا پر میں تاں اندروں اگ دے بھباکے آنگوں مچی پئی سی۔ توڑ کے جواب 'دیتا کہ میں کم تے جاناں۔ اصل 'چ مینوں سمجھ نہیں سی آ رھی کہ کیہ کراں؟ سوچیا سٹیپ ڈیڈ گھر آوگا تاں اوہنوں دسانگی۔ آپے کوئی حل کڈھوگا۔ اینہاں نال واد وواد کرنن دا کیہ پھیدا؟"
میرے فون دی گھنٹی وج رہی ہے۔ عالیہ چپ کر گئی آ۔ میں فون ول دھیان دتے بناں کہے، "عالیہ جان توں اگے سنا۔ جیکر فون دی گھنٹی دوبارہ وجی تاں میں چک لونگی۔"
"ہاں! اوہناں دے سٹور جان توں بعد میں اداسے من 'نہ لونگ روم 'چ بہہ گئی۔ ڈیڈ کم توں آ گیا۔ اہتوں پہلاں کہ میں کچھ دسدی، اوہنے پچھیا کہ تیری ماں کدھر آ؟ میں سرسری جیہا جواب دتا کہ ماسی نال سٹور نوں گئی۔ اسنے اپنا لنچ باکس کاونٹر تے رکھ دتا۔ پھریش ہو کے، لونگ روم 'چ دارو دی بوتل کھول کے بہہ گیا۔ مینوں نمکین لیاون لئی کیہا۔ میں ماسی دی رشتہ لیاون والی گ گل دسی تے کہیا ڈیڈ! پلیز تسیں مم تے ماسی نوں سمجھاو۔ اوہ اٹھ کے ہور نیڑے ہندے ہوئے، میری پٹھ تے ہتھ پھیردے کہن لگا کہ گھبرا نہ۔ سمجھا دونگا۔ پھر اکھاں میلیاں کرکے بولیا کہ پہلاں اک واری مینوں خوش کردے۔ اسدا ہتھ میرے ول ودھیا۔ میں اٹھ کے کھڑی ہو گئی تے کیہا ڈیڈ! کیہ کردے او؟ مینوں ہتھ نہ لاو! لیو می الون! اوہ بھڑک پیا سی کہ لیو می الون دیئے لگدیئے، بارھ کیہ گلگل کھلاونی آں؟ کسے نوں مُونہہ دکھاون جوگے نہیں چھڈیا۔ چل سدھی ہو کے بیڈ 'تے...۔ تیری بھکھ میں ای لھا دنا۔ اوہنے مینوں بانہہ توں دھوہ کے سوفے 'تے سٹ دتا...۔ میرے سٹیپ ڈیڈ نے مینوں ٭مولیسٹ کیتا۔" عالیہ دیاں اکھاں ہنجوآں نال بھر گئیاں۔
میں اسنوں ٹشو باکس پھڑاوندے پچھیا، "اوہ مائی گاڈ! توں 911 کال نہیں کیتی؟"
"نہیں میں اچی چیک مار کے کیہا کہ رک جاں نہیں تاں میں 911 گھما دیاں گی۔ اوہ ڈر کے پچھے ہٹ گیا تے اپنے روم 'چ چلا گیا۔ مم آئی تاں باہر نکل کے اچی اچی بولن لگ پیا کہ ایہدیاں چار بھوانٹنیاں دے کے تور جے نہیں تاں توں وی چل۔ اپنے رہن دا بندوبست کر۔ کل نوں میرے 'تے وی کوئی اوج لا دوگی۔ میں تاں بارھ نکلن جوگا وی نہیں۔"
"عالیہ جان، بھلا کم کیہ کردے تیرے سٹیپ ڈیڈ؟"
"کنم کیہ کرنا؟ ٹرک چلاوندا۔ لوکاں دیاں نظراں 'چ تاں اوہ دھرماتما آں دھرماتما! سنت سروپ!! بگلا بھگت، بھیڑییا!!! ایتوار والے دن تڑکے گورو گھر پہنچیا ہندا۔ قطار 'چ سبھ توں اں اگے دھرم دا ٹھیکے دار بن کے لوکاں نوں متاں دندا۔ سنگت دے جوڑے جھاڑن وچ ادھا کوئی ثانی نہیں۔"
"عالیہ جان، مینوں سمجھ نہیں آوندی کہ اس توں اگے کیہ کہاں تے کیہ پچھاں؟ توں محمد نال ویاہ کداں کروایا؟"
"ویاہ نہیں نکاح! کورٹ میرج! ایہہ اوسے دن دی گل آ جس دن سٹیپ ڈیڈ نے مینوں ملیسٹ کیتا تے ماں نوں وی گالھاں کڈھیاں۔ میں اسے رات دی شفٹ توں بعد محمد 'نہ بھج گئی۔ اوہ مینوں لوس ویگس لے گیا۔اسیں دو دن اوتھے ای رئھے۔ دو دناں بعد محمد دی امی جان تے بھائی جان وی آ گئے۔ اسیں کورٹ میرج کروا لئی سی۔ بعد 'چ مسجد جا کے نکاح وی کروایا۔ اودھر ساڈے بھائیچارے 'چ میرے گھروں نکل جان دا رولا پے گیا۔ سبھ نے میرا بائیکاٹ کر 'تا۔ میں کچھ مہینیاں بعد مم نوں فون کیتا تاں اسنے ایہہ کہہ کے فون کٹ دتا کہ اوہ مجبور آ...۔"
"مجبوری وی تاں بہت وڈی بن گئی،عالیہ جان۔"
... پر پتہ میری مم مینوں بہت پیار کردی سی۔ اک واری میں انڈیا بیمار ہو گئی۔ روز گردوارے ارداس کراون جاندی رہی۔ مینوں لے کے ہسپتالاں 'چ بھکھی بھانیی گھمی۔ جدوں میں ٹھیک ہوئی تاں ہرمندر صاحب پرشاد کروایا۔ سبھانیا دے جنم دا پتہ لگا تاں سبھ توں چوری سبھانیا نوں دیکھن آئی۔ سو ڈالر پیار دے کے گئی۔ جد سٹیپ ڈیڈ نوں پتہ لگا تاں اوہنے گھر 'چ کلیش پا دتا۔ پھیر اوہ نیویارک موو ہو گئے۔ اس توں بعد اﷲ جانیں کیہ ہویا؟ اک دن مم نے چوری فون کرکے کیہا کہ دھیے مینوں فون نہ کریں۔ می میں اپنا وقت کڈھنا۔ اس دن میں نماز پڑھدے وقت بہت روئی۔ میں اپنی مم نوں چھڈنا نہیں سی چاہندی۔"
عالیہ اپنی کہانی دس کے چلی گئی پر میں اس رات سوں نہ سکی۔ باپ اتے متریئے باپ وچ خرک لبھدی رہی ...۔
میرا کم وچ دھیان نہیں لگ رہیا۔ ای میل وچے چھڈ کے میں کتے ہور ہی پہنچ گئی ہاں...۔
مینوں یاد آ رہا، جدوں میں پرموٹ ہو کے لورمور چلی گئی تاں عالیہ اپنی دوجی بچی حفضا نووں لے کے آئی۔ اسنے مینوں گلے ملدے ہوئے دسیا، "اسیں وی ایدھر ای موو ہو گئے۔ میں اپنی خوشو جان (سس) نال رہنی آں۔ ہن ایہدے 'چوں ای مینوں اپنی مم دسدی آ۔"
اپنے سہرے پریوار نال واری واری ملاقات کروائی۔ جد وی فون کردی ایہو کہندی
"اج حفضا سکول نہیں آویگی کیونکہ میری خوشو جان بیمار آ۔ ہسپتال لے کے جاناں۔ میں ولنٹیئر نہیں کر سکانگی۔ اج کاونٹی دختر ٭وک دی میٹنگ اے...۔ محمد 'کلا ای کم کردا۔ اسے کرکے ساڈی آمدن گھٹ آ۔ جدوں ایہہ وڈیاں ہو گئیاں۔ میں کم کرن لگ پئی تاں سبھ ٹھیک ہو جاوگا۔"
میں سوچدی ہاں کیویں اسنے اپنے آپ نوں اینا بدلیا؟ رکھی مسی کھا کے وی کنی خوش رہندی اے۔ عید آوندی اے تاں روضے رکھدی ہے۔ عید والے دن بچیاں دی چھٹی کروا کے ہتھاں 'تے بڑے چاء نال مہندی رچاوندی ہے۔ جدوں اپنیاں بچیاں نال خارسی بولدی ہے تاں کوئی کہہ ہی نہیں سکدا کہ ایہہ پنجابن ہے...؟
سبھانیا اتے حفضا نوں اسنے مسلم چارٹر سکول وچ داخل کروا دتا تے زینا میرے کول پری کے وچ ہے۔
اج تاں سوچاں وچ ہی کلاس دا وقت پورا ہو گیا۔ کوئی کم وی چنگی طرحاں نہیں کر سکی۔ عالیہ زینا نوں لین آوندی، دوروں ہی بولی اے، "مس کیرتی! ست سری اکال!"
میں دوویں ہتھ جوڑے نیے، "ست سری اکال! واہ عالیہ جان ممی کدوں آ رھی؟"
"مم کہندی سی، میں مدرز ڈے والے دن ای ملونگی۔"
"توں سٹیپ ڈیڈ تے بھرا بارے پچھیا؟"
"ہاں! دوناں نوں جیل ہو گئی۔ تہانوں یاد آ میں دسیا سی کہ اوہ ٹرک چلاوندا سی۔ اوہنے میرے متریئے بھرا نوں وی اسے کم 'چ پا لیا۔ اوہ جہدا ٹرک چلاوندے سی نہ اوہ کمپنی دا مالک وی اپنے آپ نوں گورو گھر دا وڈا سیوادار کہاوندا۔ اوہدے ٹرکاں 'چ ڈرگ سپلائی ہوندی آ۔ سیوادار آپ تاں دودھ دھوتا بن گیا تے کیس ایہناں 'تے پا دتا۔ وکیل وی کیتا پر کجھ نہیں بنیا۔"
"مم تاں ہور وی دکھی ہو گئی ہونیں؟"
"پتہ نہیں پر اوہدا ڈر ہن چکیا گیا۔ کہندی ہن نہیں ڈردی میں اس سڑے سماج توں۔ آپ تاں ہر طرحاں دے دھندے کرکے وی سادھ ای رہندے آں...۔ نالے پتہ ماسی دی کڑی نے وی مکسیکیکن منڈے 'نہ ویاہ کروا لیا۔ اوہنوں تاں روک نہیں سکی۔ ہن بھائی چارا وی پتہ نہیں کدھر گیا؟ مم دا نیویارک کون آں؟ سو ایدھر موو ہو گئی۔" عالیہ دے بلھاں 'تے سکری آ گئی آ۔
میں ٹیبل توں پانی دی بوتل چک کے پھڑاوندے کہے، "تیری مم لئی تاں ایہہ سبھ سہنا بہت اوکھا ہووے گا پر ہن سسماں بوتھ بدل گیا۔"
"ہاں! کہندی سی میں مجبور سی۔ تیرے بھرا کرکے چپ سی۔ تیری ماسی اکھاں کڈھدی سی۔ ماسڑ وی مہنے ماردا سی...۔ ہن انڈیا توں آوندے سار ای تہانوں بلاون گی۔"
"توں محمد نوں دسیا؟"
"ہاں! ایہ تاں سارے ای بہت خوش نیں۔ محمد تاں آپ وی پنجابی بولنی سکھ رہیا۔ کل اسیں گھر کڑاہ پرشاد وی بناییا۔ خوشو جان تاں ایتوار نوں گرُ گھر وی جاناں چوندھی پر میں کہیا پپہلاں مسجد، پھیر گورو گھر...۔"
"عالیہ جان! میں تاں تیری مرید ہو گئی۔ توں جتھے وی رشتہ جوڑیا، دیانتداری 'نہ نبھایا۔ ہر حال 'چ محمد دے نانال رھی۔ اسدے پریوار نوں، دھرم نوں، ریتی رواجاں نوں اپنایا۔ تینوں سلامم!"
"شکریہ! مس کیرتی، توں بس منم دے انڈیا توں واپس آون تک زینا نوں ماڑی موٹی پنجابی سکھا دے۔ آخر میری ماں آ رھی نہ۔ اوہدے اک فون نے ای میری دنیاں بدل 'تی۔ مڑ مڑ کے کیہ گل تورنی؟ اصل 'چ میری مم، ماسی دے احسان تھلے دبی پئی سی۔ ماسی اپنی ننان دے منڈے نوں میرے 'نہ ویاہ کے امریکہ لیاونا چھوندی سی۔ دوجا سٹیپ ڈیڈ نے دھرم دا ڈھونگ رچا کے ڈرایا ہوییا سی۔"
"سچ عالیہ جان، میرے ڈیڈی اکثر کہندے سی کہ جے کر کسے نوں دھوکھا دینا ہووے تاں دھرمی ہون دا ڈھونگ کرو۔ لوک اکھاں میٹ کے یقین کرن گے۔"
"...تاں اوہ بالکل ٹھیک کہندے سی۔ مس کیرتی!"
"...پر ایہہ بالکل سچ آ کہ ماں دھی دا رشتہ سدیوی ہوندا۔ ماں دھی دا اک پردہ۔ توں خوش ہو جا۔ اس مدرز ڈے 'تے تینوں تیری 'کلی ماں ای نہیں سگوں وسری ماں بولی وی مڑ کے مل رہی آ۔"
"ہاں جی! ایسے لئی تاں میں وی ایہنوں بیسٹ مدرز ڈے بناون دی سوچ رہی آں۔ چنگا، پھیر ملدے آں! بائے بائے...۔"
اج مدرز ڈے ہے۔ سویر توں ہی عالیہ تے اسدی ماں بارے سوچ رہی ہاں۔ سکول پہنچدے ہی میریاں نظراں عالیہ تے زینا دی راہ تک رہیاں نیں۔ عالیہ پیلے رنگ دا سوٹ پا کے آئی اے۔ زینا نے وی ہرے رنگ دا پنجابی سوٹ پایا ہویا۔
"واہ! اج تاں ایوں لگ رہے جیویں پنجاب دے کھیتاں 'چ سرہوں کھڑی ہووے! پنجابی سوٹ 'تے اوہ وی پیلے رنگ دا عالیہ جان! سچ مچ تینوں ایہہ رنگ بہت جچ رہیا۔ زینا وی ہرے سوٹ 'چ ننی پری لگ رھی آ۔ تینوں پتہ پیلا تے ہرا میرے ہسبینڈ دے منبھاوندے رنگ آ۔"
"دھنواد! مس کیرتی۔ محمد جان نے کل انڈین سٹور توں خرید کے دتے۔ میں مم لئی پھلاں دا گلدستہ لین جا رہی آں...!
عالیہ زینا نوں جلدی لین آ گئی اے۔ پیراں وچ چیکو چیکو کردی پنجابی جتی دل نوں دھوہ پا رہی آ۔ میں پہلاں ہی زینا دے ہتھ وچ دو کارڈ پھڑائے ہوئے نیں۔ اک اسنے اپنی ممی لئی بنایا تے دوجا نانی ماں لئی۔ جس اپر میں زینا تو پنجابی وچ لکھوائی 'ہیپی مدرز ڈے! نانی ماں!!'
عالیہ نے زینا دے ہتھوں کارڈ پھڑدے کہے، "مس کیرتی واہ! آہ تاں کمال کر 'تی۔ تہاڈا وی جواب نہیں! ہیپی مدررز ڈے! اسیں سارے ای مم نوں ملن جا رھے آں۔"
"ویری ہیپی مدرز ڈے! مینوں تاں لگدے، اج توں ماں دے گھر مڑدا پھیرا پاون چلی آں۔ ہسدی وسدی رہِ! اﷲ حافظ!"
********
*مولیسٹ چھیڑکھانی
*وک فیڈرل گورمنٹ ولوں چلا ئے جا رہے پروگرام دا ناں جس تحت، گھٹ آمدن گربھ وتی عورتاں اتے بچیاں دی صحت سسنبھال نال سنبندھت پروگرام دا ناں۔
(لکھن ورھا،2014)
