لٹ لٹ بلدا دِیوا

امریکی منووگیانی ڈاکٹر. پھل دے کتھن انوسار، "بچہ اک کوری سلیٹ ہے، جس اپر ماپے ہر روز کجھ نہ کجھ لکھدے ہن۔" میرے مڈھلے ادھیاپک ممی ڈیڈی (سو. سری متی کملا دیوی رٹائرڈ سینٹر ہیڈ ٹیچر سری آتما رام رٹائرڈ بی.پی.ای.او) نے میرے جیون دی کوری سلیٹ اپر موٹے اکھراں وچ 'کویتا' شبد اکر دتا۔ چانن دے ونجاریاں نے بچپن توں ہی کاو اچارن مکاابلیاں وچ بھاگ لین لئی ابھیاس کروایا۔ بال میگزین 'پنکھڑیاں' 'روزانہ اجیت جالندھر' اتے میگزین 'سینی دنیاں' پڑھدے پڑھدے کالج دی پڑھائی دوران انتر کاو اچارن پرتییوگتاواں لئی مولک کویتا لکھنی شروعع کیتی۔ ایہناں پرتییوگتاواں وچ انیکاں انعام جتے۔ میرے ہتھاں وچ انامفٹراخی دیکھدے ہی میرے ممی ڈیڈی دے چہرے تے الوکک خوشی جھلکدی۔ پڑھائی پوری ہوئی تاں اس رچی نوں بنائی رکھن لئی،، ڈیڈی نے ساہت آشرمت ٹانڈا نال جان پچھان کروائی۔ میں ساہت آشرم ٹانڈا دی سرگرم ممبر بن گئی۔
27 فروری، 1994 نوں میرا ویاہ 'لاج سینی' نال ہویا۔ میں اپنے داج وچ سونے چاندی دے گہنے نہیں سگوں ٹرافیاں دا بھریا اٹیچی لے کے گئی۔ ساہتک رنگ وچ رنگے ہوئے روح دے ہانی نے میریاں ٹرافیاں نوں پورا سنمان دتا۔ میرے نال سکولاں، کالجاں اتے ساہتک سماگماں وچ شرکت کیتی۔ اوہ میری شخصیت توں پربھاوت ہو کے میرے اپر مان کرن لگا۔ ...1994 وچ میں امریکہ پرواس دھارن کیتا تاں اس نے میرے جیون دی 'کویتا' اکری سلیٹ اپر اک ہور شبد 'کہانی' جوڑ دتا۔ چاواں نال ایہناں دووواں شبداں وچ گوڑھے رنگ بھرنے شروع کیتے۔ اوہ ہر وقت جسونت سنگھ کنول دے ناولاں اتے کہانیاں دے پاتراں دا ذکر کردا۔ مینوں پستکاں مہیا کرن دے نال نال پڑھن لکھنن لئی سماں دینا اپنا پرم کرتوّ سمجھدا۔ ساہتک اتے سبھیاچارک جتھے بندک کارجاں وچ بھاگ لیندی تاں پہلی قطار وچ میرا ہتھ پھڑ کے کھڑھا ہندا۔ اس نے 'ہرخاں دی ڈور' لے کے دین توں بعد میری 'کانی دے گھنگرو' ہی نہیں لگوائے بلکہ اوہناں نوں چھنکاؤن دا چاء وی دتا...۔
'کانی دے گھنگروآں' دا ایہہ چھنکاٹا میری روح نوں منتر مگدھ کردا گیا۔ شبد میرے لئی اشٹ تے عبادت بن گئے۔ پڑھنا، لکھنا اتے بولنا تنے سمادھی دیاں اوستھاواں ہن۔ شبد سمادھی مینوں وسمادت کردی ہے۔ ہتھلے کارج دوران لگی اس سمادھی وچ کئی واری بھنگناں پئی پر میری سادھنا نرنتر جاری رہی۔ ورثے وچ ملے گن: لیڈرشپ، حاضر جوابی، امان داری، آتم وشواس، انساشن، پرتیبدھھتا اتے درڑتا میرے نال پرچھاویں وانگ چلدے آ رہے نیں۔
کسے وی لیکھک دی قلم اسدے آلے دوآلے واپر رہیاں انترمکھی اتے باہرمکھی گھٹناواں توں ان بھجّ نہیں رہندی۔ گھر پریوار اہم بھومکا نبھاؤندا ہے۔ سمکالی ساہتکار اسدا پریرنا سروتوتنا بندے نیں۔ کہانی سرجنا دے مڈھلے پڑاء وچ میرے نال وی کجھ اجیہا ہی واپریا
پنجابی ساہت سبھا کیلیفورنیا دیاں ساہتک ملنیاں وچ کروائے جاندے کہانی دربار مینوں پربھاوت کردے۔ میری سنویدنا، اس موقعے پڑھیاں گئیاں کہانیاں دے پاتراں نال گفتگو کرن لگدی۔ اوچیتن وچ پئیاں گھٹناواں میری چیتنا نوں ونگارن لگدیاں۔ سٹے وجوں، میرے من دے امبر 'تے کہانیاں دی اکاش گنگا ٹمٹماؤن لگّ پیندی۔
اِک دن میں بڑے چاواں نال امریکن 'سٹیزن شپ' لین گئی۔ ہال وچوں باہر آؤندے میریاں اکھاں وچ ہنجو سن تے ہتھ وچ سرٹیفکیٹ دے روپ وچ 'سٹیزنشپ'۔ اس گھٹنا نے میرا تن من بے چین کر دتا۔ میری قلم دی اکھ وچ ہیروے دا روڑ چبھّ گیا۔ سٹے وجوں، پلیٹھی کہانی 'سٹیزن شپ' دی آمد ہوئی۔ میں ایہہ کہانی پنجابی ساہت سبھا کیلیفورنیا وچ بڑے ہلاس نال پڑھی۔ کہاننی سندے ہی ستکار یوگ کہانی کار پرو. ہربھجن سنگھ نے اتشاہت کیتا۔ اج وی یاد ہے اوہناں دیاں تاڑیاں دی گونج تے اورجامئی بول، "بئی نیلم! کہانی بہت ودھیا۔ تیرے کول محاورہ بہت آ۔ شاباش! ہہن توں رکنا نہیں...۔"
سرمائیداری نے سماجک سمندر وچ کھلبلی پیدا کرکے اپنی من مرضی دا انسان گھڑ لیا۔ ماڑی ارتھ ووستھا تے کرور سیاست نے کوجھا سماجک ڈھانچہ سرجن وچ کوئی قصر نہیں چھڈی۔ قدراںاں قیمتاں وچ آئی گراوٹ منکھی ہونی لئی ذمہ وار ہے۔ تکنالوجی نے دنیاں نوں اکھاں دے نیڑے پر دلاں توں دور کر دتا۔ جدیدیت دے ناں ہیٹھ انسان وستو بنا کے پروسیا جا رہیا ہے۔ پنجاب دا امیر ورثہ سہک رہے...۔ اس سبھ دے باو جود 'لاء آف اٹریکشن' مطابق تہاڈی سوچ تہاڈے جیون تے چوگردے نوں پربھاوت کردی ہے۔ نکاراتمکک سوچ، نقارہ گھٹناواں نوں جنم دیندی ہے۔ سکاراتمک سوچ، کھیڑے دی آمد لے کے آؤندی ہے۔
اپروکت پرسنگ دے سندربھ وچ میریاں کہانیاں دا مول وشا گھر پریوار اتے سنسار ہے۔ ایہناں کہانیاں دا سبھاء 'میری کہانی' 'تیری کہانی' اتے 'ساڈیاں کہانیاں' 'تہاڈیاں کہانیاں' لگنا سبھاوک ہے۔ ایہناں کہانیاں دے پاتر اکلاپے دی مار کھاندے، سنتاپ بھوگدے اپنے آلے دوآلے نوں بہتر بناؤن لئی کارج شیل ہن۔ زندگی دے پجاری زندگی نوں بھوگن دی بجائے زندگی نوں مانن دی اچھا رکھدے ہن۔
ایہہ ضرور دسنا چاہاں گی کہ میری سبھیاچارک پستک 'ساڈیاں رسماں ساڈے گیت' وی لاج جی ولوں میری ساہتک پینگھ نوں دتا گیا پریم ہلارا ہی سی۔ نرسندیہ، لوک گیتاں دی کن من وچ بھجی میری روح نے، اس سنگریہہ دیاں کہانیاں نوں لوکگیتاں دے مانسروور وچوں لبھے سپّ موتی جڑ کے شنگارن دا یتن اچیچ نال کیتا ہے۔
پلیٹھی کہانی 'سٹیزن شپ' لکھدے وقت امریکہ دی دھرتی بیگانی، نرموہی تے لوک اجنبی لگے۔ اسدے الٹ، سنّ 2020 وچ سرجی آخری کہانی 'لٹ لٹ بلدا دیوا' اک وکھرا پربھاو چھڈّ گئی۔ نرموہی امریکہ اپنی بن گئی۔ ساہتک پریوار دا گھیرا وڈا ہویا۔ وبھنّ سبھیاچاراں نال دلی سانجھ دیاں تنداں پیڈیاں ہہوئیاں۔
اس عرصے دوران کئی گھٹناواں نے میری روح نوں ہلونیاں۔ شبداں نے انگڑائی لئی۔ میں موقع ملدے ہی کانی دے گھنگروآں دی چھنکار نال کہانیاں دے ویڑھے دستک دیندی رہی...۔
سمیں دے نال میری سوچ، تجربے تے نظریہ بدلدے رہے...۔ میں کہانی سناؤندی رہی تے 'لاج جی'اکھاں وچ ستّ رنگے سپنے بھر کے سہیوگ روپی 'ہنگارا' بھردے بھردے امبر دا چن بن گئے...۔
اوہناں دی نگھی یاد نوں سجدہ کردیاں، کجھ کہانیاں تاریاں دی چھاویں، چن دی چاننی اوڑھ کے لکھیاں ہن۔ اس سرجن پرکریا دوران برہا دی تتی ریت وچ سڑدی روح 'تے شبدی چانن دے چھٹے ترونکن دا یتن کیتے۔ ایہناں سدیوی پریم گڑچے پلاں دوران، کویتا تے کہانی اکری جیون روپی سلیٹ 'تے کجھ ہور جوڑن دا عہد وی لیا ہے۔ جسدا خلاصہ جلدی کراں گی۔
ساڈی نینہہ جڑھ ابھیتاب سینی دے بچپن توں شروع ہوئے اس کہانی سنگریہہ دے پورے ہون تکّ، اسنے جوانی دی دیہلیزز وچ پیر دھر لیا ہے۔ اوہ ہر سویر مینوں ایہہ پچھ کے مانمتا کردے، "ماں! کہانیاں دا کم ہو گیا۔" میں وارے جاندی ہاں اسدے مکھ توں ایہہ سن کے، "لیکھک دا اپنی لکھت توں سنتشٹ ہونا بہت ضروری آ۔"
2006 وچ پنجابی ساہت سبھا کیلیفورنیا دی انتر راشٹری کانفرنس ہوئی۔ اس وقت کہانی کار اجمیر سدھو نال ہوئی ملاقات میرا حاصل ہے۔ س ولوں مل رہے نرنتر سہیوگ اتے ساہتک سجھاء میرے لئی وڈملے ہن۔
وشو پنجابی ساہت اکیڈمی (وپسا) دے پردھان ڈاکٹر. سکھوندر کمبوج، جنرل سکتر کلوندر اتے سموہ میمبراں ولوں لگاتار مل رہے سنیہ، اپنتّ اتے ہلاّ شیری نال میری قلم دی گتی شیلتا تیبر ہوئی تے منزل ولّ ودھن لئی راہ ساواں پدھرا ہویا۔ اس سنستھا دی ماسک ملنی موقعے ڈاکٹر. رجندر سنگھ اتے ڈاکٹر. سہندربیر سنگھ ولوں کیتا گیا کہانیاں دا ساہتک وشلیشن اتے لاہے بند رہیا۔
میریاں کہانیاں دے کھرڑے نوں پڑھن اتے گھوکھن والیاں وچ میری بھرجائی پنکی، گرمیت سنگھ خانپوری، سرجیت ٹورانٹو، راٹھیشور سنگھ سوراپری، پرو. بلجندر سنگھ، تارہ سنگھ ساگر، بلوندر کور منڈ، امرجیت کور پنوں اتے گلشن دیال دے نام شامل ہن۔
ڈاکٹر. دھن ونت کور ولوں لکھیا مکھ بندھ اتے جے بی سیکھوں دی لکھی بھومکا اپنے آپ وچ وشیش ہے۔ اوہناں دا ہارردک دھنواد کردی ہاں۔
ڈاکٹر. موہن تیاگی، پمی دویدی، روندر صحراء ، سریندر سوہل، اشوک ٹانگری، منجیت کور سیکھوں اتے اوہ بہت سارے دوست پاٹھک جنہاں میریاں کہانیاں نوں ساہتک سنستھاواں ذریعے پڑھیا اتے پستک پرکاشت کرواؤن لئی پریریا، اوہناں دی وی تہہ دلوں دھنوادی ہاں۔
گولڈن پنجاب کلبّ دے پردھان سربجیت سنگھ گلّ ولوں نبھائی جا رہی بھراتری بھومکا مان متے رشتے دے تند دا رنگ گوڑھا کردی ہے۔ سردار ایشر سنگھ مومن دا اشیرواد سر 'تے مانووادیی شبداں دی بوہڑھ جہی سنگھنی چھاں ہے۔
ذکریوگ ہے کہ میری پلیٹھی کہانی 'سٹیزنشپ' تے دوجی کہانی 'ڈاروں وچھڑی کونج' پرواسی کہانی سنگریہہ 'پنکھ، پنپنجرہ تے پرواز' وچ انکت ہن۔ ایہہ پستک پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ دے بی بی.اے آنرز دے سلیبس وچ شامل ہے۔
'دھوئیں دے بدل' (وکھرے نام ہیٹھ، سمدرشی میگزین)، 'لوکگیتاں دی رانی ماں' (پنجاب ٹائیمز، ستھانک اخبار 'ساڈا ورثہ سووینر تے چراغ میگزین)، 'پچھتاوے دی اگّ' (کہانیدھارا میگزین)، 'چیس' (چرچہ میگزین)، 'وچ پرکاشت ہو چکیاں ہن۔'چہرے' (سنواد میگزین) اتے 'لٹ لٹ بلدا دیوا' (پرکاشنا ادھین سمپادت کہانی پستک، میری دھرتی میرا امبر) وچ پرکاشت ہو رہیاں ہن۔ میں اناں سموہ میگزین، پستک اتے اخبار سمپادکاں دی شکرگزار ہاں۔اتھے ایہہ ورنن یوگ ہے کہ ایہناں کہانیاں نوں پرکاشت ہون توں بعد وی کئی کہانیاں دے گھرے ادھیڑ کے بنے ہن۔
کتے وجوں، اس وقت کڈینگو دے 'ارلی ہیڈّ سٹارٹ ہیڈٹ سٹارٹ 'ایڈن یوتھ' سائیٹ ڈائریکٹر دیاں سیواواں نبھاء رہیہی ہاں۔ سی.ای.او. سکاٹ مور میرا آدرش ہے۔ میں اسدی دی شخصیت توں پربھاوت ہاں۔ سپروائیزر کرمن روجر دی سہردتا، دیانتداری اتے ساہتک گتیودھیاں لئی مل رہیا سہیوگ میرے لئی حوصلے دی لٹھّ وانگ ہے۔ میرا سٹاخ وی میرے پریوار وانگ ہے۔ اس سنستھا وچ کم کردے مینوں ہمیشاں ایہہ محسوس ہویا ہے کہ میں اپنے گھر وچ ہی کمّ کر رہی ہاں۔ میرا کم میری سادھنا ہے۔ پھلاں کلیاں وانگ مہکدے بچے اتے اوہناں دے ماپے مینوں کویتا جاں کہاننی دے روپ وچ ملدے ہن۔ جدوں وی کسے بچے نوں روندے تکدی ہاں تاں ندا خاجلی دا شعر؎،
"گھر سے مسجد ہے بہت دور، چلو یوں کر لیں
کسی روتے ہوئے بچے کو ہنسایا جائے۔۔"
گنگناؤندے ہوئے میں اس بچے دے چہرے تے غلاب جیہا کھیڑا لیاؤن وچ کامیاب ہو جاندی ہاں۔
دیس ودیش وچ وکھ وکھ سنستھاواں ولوں ملے مان سنمان، قدرت ولوں ملی اس مانمتی زندگی اتے ہر رحمت لئی شکرگزار ہاں۔
مینوں پورن وشواس ہے کہ میرے پاٹھک میرے اس نمانے جہے اپرالے لئی پہلاں وانگ ہی بھرواں ہنگارا بھرن گے۔
آمین!
لاج نیلم سینی
فون: 510 502 0551