اج میں وی امریکن سٹیزن بنن جا رہی ہاں۔ اک اتیجنا بھری خوشی تے کجھ خاص بنن دے چاء نال میرے پیر دھرتی 'تے نہیں لگ رہے۔ میرا من اکساہٹ نال انج اچھل رہیا اے جیویں بھاوککتا دی ندی وچ تاریاں لگا رہیا ہووے۔ میرا پتی جشن وی پورا خوش ہے پر ایہ اونا اتیجک نہیں دس رہیا۔ 'امریکن سٹیزن شِپ تے اوہ وی انی چھیتی...۔'
حالے پنج سال پہلاں ہی ساڈا ویاہ ہویا سی۔ ویاہ دے تن کو ورھیاں اندر ہی میں امریکہ آ گئی۔ اوہ وی گرین کاررڈ ہولڈر بن کے کیونکہ جشن ادوں سٹیزن بن چکا سی، جس کارن میری پٹیشن دا سٹیٹس بدل گیا۔
تھوڑے سمیں وچ ہی میں جشن کول آ گئی۔ بے شک اس عرصے دوران میں جشن توں بہتا الگ نہیں رہی کیونکہ چھ مہینے امریکہ رہن توں بعد، اوہ اک دو مہینے واسطے مینوں ملن آ جاندا سی۔ اس امریکہ دے چاء وچ تن سال تاں تن مہینیاں وانگ ہی گزر گئے...۔
میں امریکہ آ کے بہت خوش ہوئی۔ انجھ لگا جیویں کسے نویں دھرتی 'تے اتری ہوواں۔ جشن نے میری آمد دی خوشی وچ اک مہینے دی چھٹی لئی ہوئی سی۔ جشن دا ساتھ اتے سمندری بیچاں دے نظارے۔ ہر شام کسے نہ کسے پارک دی سیر۔ سچ مچ پریاں دا دیس تے گوریاں دا ویس۔ پیارا جیہا موسم 'تے ساخ ستھرا واتاورن۔ اسمان تے ساون ورگیاں کالیاں گھٹاواں تکدے ہی میرے من دی کوئل کوکن لگدی۔ امریکہ میرے سپنیاں دے ہان دا ہو نبڑیا...۔
ایہہ خوشی اتے چاء ادوں مٹھے پینے شروع ہو گئے جدوں چھٹیاں توں بعد جشن نے کم 'تے واپس جانا شروع کر دتا تے میرے حصے آئی گھر دی اکلتا اتے پرواسی ہون دا احساس۔
جیوں جیوں ایہہ تنہائی ودھدی گئی، میرے سپنے وی کھیروں کھیروں ہندے گئے۔ پھر شروع ہو گیا نویں سریوں پڑھائی اتے کم دا دور...میں اک کالج وچ پڑھاوندی ساں۔ اک لیکھک سبھا دیی میمبر ساں۔ سماج وچ میری پچھان سی۔ میرے ودیارتھی مینوں اتھاہ پیار کردے سن۔ پرنسپل اتے سٹاخ میمبر وی مینوں اپنا مان دسدے نہ تھکدے۔ سبھیاچارک وبھاگ دی انچارج ہون کرکے کالج وچ ہون والے ہر سماگم دی میں پربندھک ہندی۔ گدھا بھنگڑا، بھاشن پرتییوگتاواں تیار کرواوندی۔ منچ سنچالن کردی تاں سٹیج دی ملکہ کیہا جاندا...۔
میرا من اس اتیت نوں لبھدا ہویا کتے دا کتے پہنچ جاندا۔ ماپیاں نال بے حد پیار ہون کرکے میں دن وچ کئی واری ممی ڈیڈی نوں یاد کرکے رو لیندی۔ ہفتے وچ دو تن واری فون کردی، چٹھیاں لں لکھدی، بنیرے 'تے کوئی کاں نہ دسدا تاں ہواواں ہتھ سنیہے بھیجدی۔ اسدا اک کارن شاید امریکہ وچ میرا 'تے جشن دا کوئی رشتے دار نہ ہونا وی سی...۔
ممی ڈیڈی نوں یاد کرکے میرے ہنجو آپ مہارے وگن لگ پیندے۔ جشن مینوں حوصلہ دندا ہویا کہندا، "ریت! توں بہت خوش قسمت آں۔ جیہڑی سٹیزن شِپ میں پاپڑ ویل ویل کے لئی، تیرے لئی اوہ ممولی گل آ۔ دیکھ! آوندے ای تیرا گرین کارڈ آ گیا۔ توں سٹیزن شِپ لے کے ممی ڈیڈی دی پٹیشن کر دیئیں۔ پھیر سال ڈیڈھ سال دے اندر اوہ ساڈے کول آ جان گے...۔"
خیر! زندگی اپنی چالے چلدی گئی۔ ایہناں چار ورھیاں وچ میں دو وار انڈیا وی جا آئی۔ ممی ڈیڈی نوں رج کے تکیا وی نہ ہوندا کہ میرے واپس مڑن دا سماں آ جاندا۔
امریکہ واپس آ کے میں ہور اداس ہو جاندی۔ اس واری تاں جشن نے دلاسے دی ڈور سدھی ہتھ وچ پھڑا دتی، "ریت! دیکھ ہن تیری انٹرویو وی ہو چکی ہے۔ صرف سونہہ چکنی باقی آ...ممی، ڈیڈی تاں آ ہی جان گے۔"
ویسے اک گل تاں چنگی سی امریکہ وچ وی میں اپنے سبھیاچار نال پوری طرحاں جڑی ہوئی سی۔ مینوں کم 'تے اپنا پہراوا اتے اپنا کلچر پیش کرن دی پوری کھلھ سی۔ میں پری سکول وچ ادھیاپپکا ہون کرکے ہفتاوار پاٹھ کرم بناوندی۔ اپنے پاٹھ کرم وچ ہر شکروار نوں 'کلچرل 'ڈے دا ناں دے دیندی۔
سکول وچ پنجابی سوٹ پا کے جاندی۔ میری کلاس دا ہر بچہ تے سکول دا ہر ادھیاپک بندی اتے سندھور دے نام توں واکخ سی۔ کجھ ماپیاں نے تاں اپنے بچیاں نوں انڈین سٹوراں توں پنجابی سوٹ اتے بندیاں کھرید کے دینیاں وی شروع کر دتیاں سن۔ جے کر کسے شکروار میں سوٹ نہ پا کے جاندی تاں سبھ نوں شکروار نہ ہون دا بھلیکھا پیندا۔ سو اس کرکے امریکہ مینوں بہت ودھیا لگدا۔
میں اپنیاں سہِ ادھیاپکاواں نوں اپنے سبھیاچار بارے دسدی پھلی نہ سماوندی۔ بچیاں نوں انغریزی دے نال نال پنجاببی وی پڑھاوندی تاں اپنے آپ 'تے خکھر محسوس ہندا۔ اج وی میں کلاس وس وچ بچیاں نال بھنگڑا ہی پا رہی سی کہ فون دی گھنٹی وجی
جشن نے بڑے ہلاس نال کیہا، "مبارک! سونہہ چک سماگم دی چٹھی آ گئی۔"
"سچ!" میں خوشی وچ جھومر پایا...۔
اج ویہہ اپریل دی سویر ہے۔ میں بہت خوش ہاں۔ ہوواں وی کیوں نہ؟ اج تاں میں امریکن سٹیزن بننا ہے۔ سونہہ چک سماگم وچ جان واسطے میں سکولوں چھٹی لئی ہے۔ سو اس کارن مینوں دگنی خوشی ہے۔ دگنی وی کیوں تگنی خوشی ہے۔ اج سارا دن اپنے پتی جشن اتے بیٹے ونشو دے نال گزارنا ہے۔ جشن دا نگھا ساتھ اتے ونشو دا موہ مینوں اچے انبریں اڈاریاں بھرن لا دندا ہے۔
میں سویرے اٹھدی ہاں۔ سوچدی ہاں پہلاں نہا لواں۔ پھر بچپن دا خیال یاد آوندا ہے کہ اسیں بھین بھرا اک دوجے نوں کوئی کم نہ ہون دی صورت وچ کیہا کردے سی، "نھاتی دھوتی رہِ گئی،، نک 'تے مکھی بہہ گئی۔"
مے تھوڑا گھبرا رہی ہاں، 'کتے رستے وچ کوئی اوہو جہی گل نہ واپر جائے، اج سونہہ چکنوں نہ رہِ جاواں۔ نالے راتیں نہا کے ہی تاں ستی سی' من نوں سمجھاوندی ہاں۔
"میں جلدی چاہ بناوندی ہاں، تسیں نھا لو۔ میں آ کے نھاوں گی ہن دیر ہو جاوگی۔" من دے ڈر نوں چھپاوندیاں جشن دا اتر اڈیکے بناں ہی اسنوں اپنا فیصلا سنا دتی۔
جشن حالے تک نہا کے باہر نہیں آیا۔ میں ونشو نوں تیار وی کر لیا ہے۔
جشن نے باتھ روم دا دروازہ ہی کھولیا اے کہ میں بے صبری نال بول پئی ہاں، "جشن! تسیں چھیتی چھیتی چاہ پی لو! آپاں سمیں سر پہنچناں۔"
"تسیں حکم کرو! اسیں چاہ پیتے بناں ای چلدے آں۔"
"نہیں! نہیں! تسیں بہت مذاق نہ کرو، پلیز! سانوں ممی نے کدی وی کسے خاص کم سچے مُونہہ نہیں جان دتا سی۔" میں جواب 'چ کیہا تاں جشن نے سچ مچ ہی چاہ دا کپ خالی کرکے رکھ دتا ا اے...۔
اسیں 'بارٹ سٹیشن' 'تے پہنچ گئے ہاں۔بارٹ (ٹرین) وچ جشن اتے ونشو سنگ بیٹھی میں کالج دیاں یاداں دی بھور وچ بھجن لگی ہاں۔ مینوں یاد آوندا اے کیویں 'یوتھ لیڈرشپ ٹریننگ کیمپ' دوران میں بس وچ 'ہون گے کامیاب' اتے 'سارے جہاں سے اچھا ہندستاں ہمارا' ہیکاں لا لا کے گایا کردی سی...۔
"ریت! مونٹگمری سٹیشن آ گیا۔ چلو تہانوں تہاڈی منزل ول لے چلیئے۔" اچانک جشن نے مینوں ہلونیاں۔
"واہ! سین پھرینسسکو از ویری کولڈ۔" بارٹ سٹیشن توں باہر نکلدے ہی ونشو بولیا اے۔
اسیں پیدل ہی اس حال ول تر پئے ہاں، جتھے سونہہ چک سماگم ہونا ہے۔ رستے وچ ترے جاندے ہور ساتھی وی مل رہے نیں۔ اسیں اک قافلےوچ شامل ہو گئے محسوس کر رہے ہاں۔
حال وچ شامل ہون توں پہلاں میں اپنا گرین کارڈ جمع کرواوندی ہاں۔ مینوں میرے بیٹھن دی تھاں دسی گئی ہے۔ جشن اتے ونشو نوں باہر چھڈ کے، اپنی سیٹ 'تے بیٹھ گئی ہاں۔
اپر گیلری ول تکدی ہاں۔ سٹیزن شِپ لین والیاں دے رشتے دار ہتھاں وچ کیمرے پھڑی بیٹھے ہن۔'اسیں اپنا کیمرہ کیوں نہیں لیائے؟' میں من ہی من پچھتا رہی ہاں۔
اچانک میرے نال دی سیٹ تے بیٹھی اک عورت، "ہائے!" آکھدی ہوئی دسدی ہے کہ اوہ خرینچ ہے۔ پورے پندراں سال بعد سٹیزن شِپ لین آئی ہے۔ میں اسنوں انڈیا، پنجاب، ہشیارپور، ، اڑمڑ ٹانڈا، مونک کلاں اتے توراں بارے دسنا شروع کیتا اے۔
اک دم سٹیج 'تے ہوئی اناونسمینٹ نال سارے حال وچ سناٹا 'چھاگیائے۔
سکول دے بچے ہتھاں وچ جھنڈے پھڑی سٹیج 'تے آئے نے اتے سانوں ساریاں نوں راشٹری گیت گاون لئی کیہا گیا ہے۔
مینوں تاں 'سٹار سپینگلڈ بینر' انٹرویو ویلے دا پوری طرحاں یاد ہے۔ میں سبھ نال مل کے اچی سر وچ گا رہی ہاں ں پر میرا من پتہ نہیں کیوں اداسی دے عالم ول تر پیا...؟
میں ہولی ہولی پنجاہ تاریاں والے جھنڈے توں پرھے کھسکدی ہاں۔ میرا من اپر تھلے ہو رہیا اے تے پتہ وی نہیں کدوں اک لمی اڈاری مار کے میرے پنڈ دی جوہ وچ جا وڑیا ہے...۔
پنڈ پہنچدیاں ہی میں پنڈ دی مٹی متھے لاوندی ہاں۔ پنڈ دیاں اچیاں نیویاں بھیڑیاں گلیاں مینوں گل نال لاوندیاں جی آیاں کہہ رہیاں نے (جشن ایہناں بھیڑیاں گلیاں نوں پسند نہیں کردا تاں ممی ہر واری ایہناں دی تلنا بندراون نال کردی اے) پر مینوں تاں ایہہ گلیاں پھریویء 880 توں کتے وڈیاں لگ رہیاں نیں۔
میں اپنے ڈیڈی دے دو منزلے چوبارے ول تکدی ہاں۔ ایہدے ساہمنے مینوں امریکہ دیاں بلڈنگاں دا قد وی بونا لگدا اے۔ میں سدھی گھر ول تر پئی ہاں۔ برانڈے وچوں ممی دی نظر باہر پئی اے، "اوہ دیکھو کون آیا؟" کہندے ہی ممی سرہوں دے تیل دی شیشی لے کے دروازے 'تے آ گئی اے...۔ سردل 'تے تیل چوا کے ممی نے مینوں گل نال لا لء۔ ڈیڈی نے اگے ودھ کے سر 'تے ہتھ دھر دتی۔ چھوٹے بھرا دا متھا چمدے ہوئے کلاوے وچ لے کے برانڈے وچ ہی تختپوش تے بیٹھ گئی ہاں۔
دیکھدے ہی دیکھدے سارا پنڈ مینوں ملن آ ڈھکیا ہے۔ گھر لڈوآں دے ڈبے آ گئے ہن۔ ہر کوئی گلے مل کے، پیار دےدے کے اسیساں دے رہیا اے۔ گھر وچ ویاہ جنی رونق بن گئی اے۔ میں اپنے پنڈ واسیاں دے گھیرے وچ بیٹھی اک دم چونک گئی ہاں کیونکہ ادھر ہن سٹیج توں ہتھ چک کے، رسمی سونہہ چکن دی گھوشنا ہو رہی اے۔
میں اپنا سجا ہتھ اپر چک لیا ہے پر دل میرا ساتھ نہیں دے رہیا۔ میریاں اکھاں وچ دو ہنجو تیردے تک کے، میرے نال کھڑی خرینچ عورت پچھدی اے، "ڈو یو تھنک یو لاسٹ یوئر مدر انڈیا؟"
میں بناں کجھ جواب دتے پنڈ دی رونق 'چ مڑ پرتن دا یتن کردی ہاں۔ پتہ نہیں کیوں اس سونہہ چک رسم وچ مینوں سبھ کجھ اوپرا اوپرا لگ ریئا؟ میں بڑی مشکل نال اپنے اپنے 'تے قابو ک کرکے رسمی سونہہ چک لئی ہے...۔
کجھ پلاں بعد ہی سرٹیفکیٹ دے روپ وچ، سٹیزن شِپ میرے ہتھ پھڑا دتی گئی ہے۔ میں بھرے من نال حال توں باہر آئی ہاں۔ جشن ونشو نوں چک کے کھڑھا انتظار وچ مسکرا رہیا ہے۔ ونشو می میرے ول الریا ہے۔ میں دوڑ کے دوواں دے گل لگ اچی دھاہ ماری ہے۔
ونشو ڈر گیا اے، "وٹ ہیپن موم؟ ہو ہرٹ یو؟" اوہ وی میرے نال ہی رون لگ پیا اے۔
میں جشن کولوں ونشو نوں پھڑ کے ممتا بھرے موہ نال چمدی ہاں، چپ کراوندی ہاں۔ میرے کول کھڑھا جشن کدی میرے ولول، کدی ونشو ول تے کدی میرے ہتھ وچ پھڑے سٹیزن شِپدے سرٹیفکیٹ ول حیرانی بھریاں نظراں نال دیکھ رہیا ہے۔
(لکھن ورھا، 2005)
