پچھتاوے دی اگ

پچھلے مہینے توں میرے پیر دھرتی ‘تے نہیں لگ رہے۔ اس طرحاں محسوس ہو رہا، جیویں میں اکاش وچ اچا اڈ رہیا ہوواں۔ نویں الیکٹرانک سپلائی دی کمپنی کھولی ہے۔ جولائی دے پہلے ہفتے لون اپروو ہو گیا۔ ویئر ہاوس دی لیز وی اسانی ‘نہ مل گئی۔
سین فرانسسکو وچ قدرت دی گود ‘چ سمندر دے کنارے رکھاں وچکار گھریا چار بیڈ روم دا گھر، شاندار کاراں تے ہن کمپنی۔ ہر پل اس سرجنہارے دا شکرانہ کردا ہاں…۔
میں اپنی ہمسخر پریت نال لاس اینجلس کمپنی دے سلسلے وچ آیا ہویاں۔ شام دے چار وجے نیں۔ میں میٹنگ ختم کرکے ہوٹل وچ آ گیاں۔ پریت پہلاں ہی تیار ہوئی بیٹھی اے۔ اسنوں ہلکے بدامی ٹاپ دے نال میچ کردا سکارف پورا جچ رہے۔
کمرے ‘چ وڑدے ہی اسدی اکو مسکان نال، میری روح کلیاں وانگ کھڑ گئی…۔
“جلدی تیار ہو کے آ جاو۔ تہاڈے کپڑے پیییرس ہو کے آ گئے۔”
“جو حکم!” میں ہسدا ہویا سدھا شاور لین تر پیا ہاں…۔
اسیں دوویں اک دوجے دا ہتھ پھڑی ٹہلدے ہوئے بیئر بار ول آ گئے ہاں۔ میں اپنے لئی وسکی تے پریت نے وائین آررڈر کر دتی آ۔ ہتھ وچ وسکی دا گلاسس پھڑی اپنیاں اکھاں ‘چ پیار بھر کے پریت دے چہرے نوں اپنے کھبے ہتھ دی انگل نال چھوہء…۔
“کیہ گل بڑے رمانٹک لگ رھے او …؟”
“اس طرف چتریں گی توں رنگاں دی پینگھ
اس طرخ رنگاں ‘چ کھر جاواںگا میں۔”
“واہ! ایہہ شعرتاں نواں لگدا۔”
“ہاں! تیرے پیار تے ساتھ دا اثر۔” آکھدے ہی میں جیب وچوں پین کڈھ کے نیپکن ‘تے شعر لکھنا شروع کیتے۔
“تاں پھر چلو! اس شعر دے ناں تے ڈانس کریئے۔”
“چلو جی، میں تاں پہلاں ای موڈ بنائی بیٹھاں۔”
ڈانس کرن توں بعد ڈنر کرکے اسیں ہوٹل ول تر پئے ہاں…۔
ہوٹل پہنچدے ای فیس بک ‘میسنجر’ ‘تے ہتھ لگ گیائے۔ گرداس مان دا گیت چل رہیا، “اپنا پنجاب ہووے، گھر دی شراب ہووے…۔”
مینوں بی بی دے ہتھ دا سرہوں دا ساگ، مکی دی روٹی تے بھاپا جی دی گھر دی کڈھی ہوئی شراب یاد آ رہی۔ پتہ نہیں کیوں من اداسی دے عالم ول تر پئی…؟ میں نائیٹ سوٹ پا کے بیڈ ‘تے پئے سراہنے اپر سر رکھ کے اکھاں بند کر لئیاں نیں۔ میریاں اکھاں زبردستی میٹ ہوئی جاندیاں۔ مینوں جیویں سپنا آ رہیا .
‘پریت آ کے میرے کول بیٹھ گئی آ۔ میرا دل رمانچت ہویا گیت وچلیاں سطراں ‘ادھ ستے دیاں لتاں چوڑے والی نپی جاوے ‘والی فیلنگ لینی چاہ رہیا۔ میں اسدی بانہہ پھڑکے کھچء۔ اسنے شرما کے اپنا سر میری چھاتی ‘تے رکھ دتا۔ میں نشے دی لور وچ اسدے والاں وچ اپنے ہتھاں دی کنگھی کردے ہوئے جنت دا نظارہ مان رہاں…۔ “ہا ہا ہا! باہر بی بی نے آواز ماری اے۔ جلدی چھڈو مینوں…۔” پریت اپنی بانہہ چھڈا کے پنجیباں چھنکاوندی ویڑھے ول بھج گئی اے۔ بی بی رسوئی ‘چ رنگلی پیڑھی ‘تے بیٹھی ساگ گھوٹ رہی آ۔ دار جی گھر دے ویڑھے ‘چ چٹا کڑتا پجامہ پائی بیٹھے نیں۔ اوہناں دی عینک والی ڈبی میز ‘تے پئی اے۔ میں اوہناں دے ساہمنے رکھی کرسی ‘تے آ بیٹھاں۔ “جگدیپ! ساگ بن گیا۔” بی بی نے مینوں آواز ماری اے۔ میں رسوئی ول جان لئی اہلیا ہی ہاں کہ میرے فو فون دی گھنٹی وجی اے…۔
ہیں! ایہہ سپنا سی کہ حقیقت؟ امریکن کڑی کتھے لتاں گھٹ سکدی؟ میں ڈور بھور ہویا آسے پاسے دیکھداں۔ میرا فون تاں سچ مچ وج رہیا۔ میں ادھ ستی اوستھا ‘چ فون چکدا ہاں
“ہیلو!”
“ہیلو! جگدیپ! میں جگدیش بولداں۔”
“ہیلو! بھاء جی! کیہ حال نے؟”
“میں تاں ٹھیک آں جگدیپ! دار جی ذرا ڈھلے ہو گئے۔ میں ایہناں نوں فون دناں۔ آہ لے آپ گل کر لا…۔”
” ہیلو! دار جی! اک دم کیہ گل ہو گئی؟”
“گل کیہ ہونی جوانا! ساہ دی تکلیخ ودھ گئی۔”
“دار جی! حوصلہ رکھو۔ گھبراونا نہیں۔ میں بھاء جی نوں کہنا پی جی آئی چنڈی گڑھ لے کے جان، پیسے دی پرواہ نہیں کرنی۔”
“اوہ تاں ٹھیک آ پترا پر تہانوں ملن نوں بہت چت کردا۔”
“دار جی کوئی گل نہیں، میں پریت ‘نہ صلاح کرکے دو کو ہفتے لئی آونگا۔”
“توں وی حد کرداں برکھردار؟ …’کلا نہ آئیں، ساریاں نوں لیائیں۔ میرا چت اودردا سبھ نوں ملن نوں۔ ہائے اوئے ربا!” دار جی دے درد نال کراہ رہے نیں۔
“دار جی! پہلی گل تاں ایہہ بئی تسیں آرام کرو۔ چنتا نہیں کرنی۔ تسیں ٹھیک ہو جاناں۔ اسیں سارے ای آمانگے۔”
“ہاں جی! ٹھیک آ، تسیں مل ای آو۔ دار جی تے بی بی جی ہر واری مل جاو مل جاو کہندے رہندے۔ میں اتھے تہاڈا سارا کاروبار دیکھ لونگی۔”
“پریت! کاش دار جی سمجھ سکدے۔ میرے لئی نھاں کرنا نہ ممکن ہو گیا۔ بیمار باپ نوں کداں کہاں کہ اجے کمپنی نمی کھولی؟ تہانوں سبھ نوں ‘کلے چھڈ کے جانا وی اوکھا لگدا۔”
“جگدیپ!… پر اس وقت دار جی نوں تہاڈی ‘جادا لوڑ آ۔ ساڈی چنتا نہ کرو۔ میں سویرے انٹرنیٹ تے ٹکٹ چیک کرن گی۔ تسیں ہن سوں جاو۔سویرے میٹنگ وی آ۔”
…پر میری نیند تاں کھنبھ لا کے اڈ گئی آ…۔ اپنا دھیان بدلن لئی ‘موم دے لوک’ غزل سنگریہہ دے کجھ ورقے پپھولنے شروع کیتے نیں۔ سویر ہندے ہی الارم نے اپنی ڈیوٹی نبھاء دتی ا اے۔ میں ناشتہ کیتے بناں ہی میٹنگ لئی تر پیا ہاں…۔
میٹنگ شروع ہو گئی اے۔ بے چینی دی وجہ کرکے سر درد نال جکڑ ہو رہے۔ میٹنگ کوفی دے سہارے ہی ختم کیتی ۔پیر گھڑیسدا واپس ہوٹل پہنچ گیاں۔ پریت نے اگے ودھ کے مینوں سہارا دیندے کہے، “جگدیپ ٹکٹ مل گئی۔ مینوں پتہ تہانوں دار جی دی بہت چنتا پر ایداں ڈھیری ڈھائھاں نہیں سرنا…۔”
“پریت! میری صحت ٹھیک نہیں۔ جے توں کجھ کھاناں تاں تھوڑا رک لیننے آں، نہیں تاں واپس چلیئے۔”
“بھکھ تاں مینوں وی نہیں لگی۔ چلو واپس ای چلدے آں۔ رستے ‘چ کتے رک لمانگے۔ تہاڈے جان دی تیاری وی تاں کرنینی ہوئی۔”
پریت نے سامان چک کے بیگ ‘چ پاونا شروع کر دتا۔ میرا من اچاٹ ہو رہیا۔اج پہلی واری اس بیگانے ملک وچ اپنے آپ نوں اجنبی محسوس کر رہاں۔ سچ مچ ایہہ پردیس مینوں بیگانے برکھ جیہا لگ رہیا۔ میرے دل دے سمندر وچ چیساں دا جواربھاٹا اٹھ رہیا۔ میں ٹیبل توں ڈائری چک کے پریت نوں پھڑاون دی بجائے اپنی منو اوستھا پیپر ‘تے اکردا ہاں
بیگانے برکھ دی چھاں ہیٹھ کملیا بہہ کیے
کدے توں سوچیا وی اے کیہ ہوند ہے تیری؟
میری جیب ‘چ پیا فون وج رہیا۔ میں پین ٹیبل ‘تے رکھدے ہوئے، فون چکئی، “ہیلو! جگدیپ!”
“ہیلو! بھاء جی، سبھ ٹھیک تاں ہے نہ؟”
“جگدیپ! دا ا ر جی…۔”
“بھاء جی؟ دا ا ر جی کیہ گل ہوئی؟”
“دار جی سانوں چھڈ کے چلے گئے، جگدیپ۔”
“نہیں! تسیں کیہ کہہ رہے او؟ چنگی طرحاں چیک وی کیتا؟”
پریت اگانھ ودھ کے سپیکر آن کردے بولی ہے، “بھاء جی اوہ مائی گاڈ! یقین نہیں آ رہیا۔ کل تھوڑی تکلیخ تاں ہیگی سی پر چنگیاں بھلیاں گلاں کردے سی۔”
“پریت! دار جی دے درد بہت ودھ گئی۔ اسیں پھٹاپھٹ پی جی آئی چنڈی گڑھ پہنچے۔ اوہ تاں اجے بلڈ ٹیسٹ ای کرن لگے سی کہ دار جی نوں ہارٹ اٹیک آ گیا۔ بس سواساں دی پونجی ختم ہو گئی۔” بھاء جی بھاوک ہو گئے آ۔
“ہائے ربا! بھاء جی میں تاں کل ایمرجینسی ٹکٹ وی لے لئی۔ اج رات دو وجے دی پھلائیٹ آ۔”
“پریت! دار جی دا کتے جان نوں جی کردا سی؟ آخری سمیں وی جگدیپ نوں ‘واز مار کے…۔”
“دار جی! ایڈی کرڑی سزا؟ نہیں! نہیں! نہیں!” میں بے بسی دے ہٹکورے بھر رہاں۔
“پریت ایہدا دھیان رکھ، میں پھر فون کراں گا۔”
“بھاء جی! چنگا میں ایہناں نوں رات نوں جہاز چڑھا دیاں گی۔ تسیں اپنا، بی بی دا تے ہور سبھ دا دھیان رکھنا…۔”
میں گھر پہنچ کے غماں دی چادر تان کے بیڈ ‘تے پے گیا ہاں۔ اج رات مکن ‘چ ہی نہیں آ رہی۔ مینوں لگ رہے جیویں میرا بدن اگ دیاں لاٹاں دے سیک نال جھلس رہیا ہووے۔ میں پچھتاوے دی اگ وچ سڑ رہاں۔ پہلاں کیوں نہیں گیا؟ دار جی میرے ترلے کڈھدے ہی چلے گئے۔ میرے سر ‘تے تاں امریکہ دا تے ڈالراں دا بھوت سوار سی۔ گھر دی غریبی جو دھونی سی۔ کیہ ڈالراں ‘نہ موئے باپ نوں جیوندا کر سکانگا؟ میریاں اکھاں وچوں ہنجوآں دیاں گھرالاں وگ تریاں نے…۔
********
دو دناں دا سخر طے کرکے پنجاب پہنچ گیا ہاں۔ پچھتاوے دے اٹیچی چکی امرتسر ایئرپورٹ توں ٹیکسی کر لئی ہے۔ ٹیکسی تاں تر پئی ہے پر میری سوچ دے پیر یاداں دیاں بیڑیاں نے جکڑ للئے نے…۔ میں باہر تکدا ہاں۔ مٹھی مٹھی بھور نال طاقی دا شیشہ گلہ ہو گیا۔ میریاں اکھاں وی طاقی دے شیشیاں وانگ گلیاں نیں۔ میرے ذہن ‘چ ولک رہی بی بی دا جھرڑیاں بھریا چہرہ گھم رہیا۔ اپنے من نوں شانت کرن لئی، ڈائری دے پنے کھولدا ہاں
اوہ بلدی جوت، آتھن دا سماں، ماں دی عبادت،
سخر وچ یاد مینوں گھر دی مڑ مڑ آ رہی اے۔
میں ڈور بھور ہویا آسے پاسے دیکھ رہاں۔ سبھ کجھ اچانک ہی تاں بدل گیا…۔
میں پچھے مڑ کے کیوں نہیں دیکھیا؟ ماں نوں کیہڑا مُونہہ دکھاوں گا؟ دار جی مینوں ملن لئی ترسدے ہی چلے جان گے۔ ایہہ تاں میں سوچیا وی نہیں سی۔ میں پتھر بندا جا رہاں۔ فون ‘تے پریت دا ٹیکسٹ میسیج آ رہیا
‘کتھے کو پہنچے؟’
‘بس گھر پہنچن ہی والا ہاں۔ توں اپنا تے بچیاں دا دھیان رکھیں؟’
‘تسیں وی اپنا تے بی بی دا پورا دھیان رکھنا…۔’
مینوں اوہ دن یاد آ رہے، جدوں میں پہلی واری امریکہ گیا سی۔ دار جی تے بی بی جی دوویں مینوں جہاز چڑھاون دلی آئے سن۔ میں تاں امریکہ دے چاء وچ، ایئر پورٹ تے ہرناں وانگ چنگیاں بھردا جا رہیا سی۔ باہروں آون والے لوکاں دی دکھ ہی وکھری سی۔ سبھ سونے نال لدے آ رہے سن۔ گلاں وچ چیناں اتے باہاں وچ کڑے ے پئے ہوئے سن۔ اکھاں تے کالیاں عینکاں تاں میں وی لائیاں ہوئیاں سی۔ اوہناں نوں ہی اگانھ پچھانہ کری جا رہیا سی۔ چٹی شرٹ نال لگائی ہوئی میرون ٹائی مینوں پوری پھب رہی سی۔ سر تے کالے سنگھنے والاں دا سٹائیل وی کسے فلمی ہیرو نالوں گھٹ نہیں سی۔ میرا چاء اچھالے کھا رہیا سی۔ ساخ ستھرے ملک وچ جا کے زندگی دیاں موجاں ماننا کوئی ماڑی موٹی گل تھوڑی سی۔ جہاز چڑھن تے پریت نوں ملن دی وی بہت کاہلی سی۔ ایئرپورٹ دے اندر جان لگے نے پچھے مڑ کے دیکھیا تاں بی بی اک تھم دے اہلے ہو کے چنی نال اپنیاں اکھاں پونجھ رہی سی۔
“بی بی توں کیوں رون لگ پئی…؟”
“نہ توں خوش ہو! تیرا پت جہاجے چڑھن لگا۔ ایویں کیوں ڈسکن ڈہِ پئی؟” دار جی نے بی بی نوں مٹھی جہی جھڑک ماردے ہوئے مینوں کیہا سی، “جگدیپ! چل پت توں جاہ اندر تے چڑھ جہاجے…۔”
“اوہ دیکھیں بی بی ، کتے میرا جہاز ای نہ لنگھا دیئیں!” ماحول بدلن لئی آکھدے ہوئے میں ایئرپورٹ اندر چلا گیا سی…۔
امریکہ پہنچدے پہلاں پہلاں تاں چمک دمک نال چندھیا گیا۔ برکلے یونیورسٹی توں انجنیئرنگ دی ڈگری لئی۔ ڈگری دا چاء ۔ کم دی خوشی۔ پریت نرس لگی ہوئی سی…۔
چار پنج سالاں وچ ہی بھاپا جی نوں ڈالراں نال مالو مالو کر دتا۔ گھر دی غریبی دھو دتی۔ پنڈ نویں کوٹھی وی بنا دتی۔ ٹینکی دے اپر جہاز وی سبھ توں پہلاں ساڈی کوٹھی ‘تے لگا…۔
دار جی تے بی بی نے بھتیجے دی لوہڑی تے بلایا پر میں ڈالراں دے پچھے دوڑا رہیا۔ بی بی تے دار جی ہر وار ملن نوں کہندے۔ میں ٹالدا رہندا۔ بی بی دی بانہہ ٹٹن ویلے وی میں بچیاں دی پڑھائی دا بہانہ ماریا…۔ دادی مری ‘تے وی پیسے بھیج دتے پر آپ نہ گیا۔ بھوآ دے پت دا ویاہ ہویا۔ جان لئی من بنایا تے ارادہ بدل لیا۔ کتے اک واری جا کے مل آوندا… میں تاں امریکہ دا ہو کے رہِ گیا سی۔ تن من بے چین ہون دے باو جود میری سوچ یاداں دی پگڈنڈی ‘تے سہجے سہجے تری جا رہی اے…۔
میری بی بی امریکہ دے رشتے نوں لے کے دبدھا وچ سی۔ جدوں میری چچیری بھین دی سہیلی نندی نے پریت دے رشتے دی گل توری تاں بی بی پہلاں تاں خوش ہو گئی سی تے پھر کملا کے بولی سی، “اسیں نہیں جگدیپ نوں بارھ بھیجنا۔ میرا لال تاں کدے دو دن توں ودھ نانکے نہیں رہیا۔ پردیساں ‘چ ‘کلا کمے؟”
ینوں باہر جان دا بہت چاء سی۔ میں بی بی نوں منا لیا۔ میری دلیل وچ دم وی سی۔ اس دن پورے وشواس نال کیہا سی، “بی بی جی آہ نانکے تاں دو میل دور نیں۔ پتہ ای ہوندا کہ پھیر آ ‘جان گے۔ امریکہ جا کے تاں رہِ ای لونگا۔ ایتھے ساڈے کول ہے وی کی؟ آہ پنج چھیج کھیتاں ‘چ کھیتی کرکے مساں گھر دا گزارا ای چلدا۔ سارا دن مٹی ‘نہ مٹی ہونا پیندا۔ گندے مندے کپڑے پا کے رہنا۔ نالے ایتھے کیہڑا نوکری دھری پئی؟ نوکری لئی نوٹاں دیاں تھھیاں تے تکڑی سفارش چاہیدی۔ میتوں نہیں دیکھ ہندیاں دار جی دے پیراں دیاں پاٹیاں بئھائیاں۔”
دار جی نے وی میری حامی بھری سی، “بھلیئے لوکے! کڑی وی چنگی۔ گھر وی چنگا۔ گھر دی جون سدھر جاو۔ اتھے تاں دونوں بھرا ایمے چار سیاڑاں پچھے شریک بن کے بھڑدے پھرنگے۔ توں تاں شکر منا پئی اوہناں آپ رشتے دی گل توری آ۔ اوہ وی ایس کرکے پئی اپنا پت سوہنا گبھرو تے پڑھیا لکھیا۔ نہیں تاں باہروں آئیاں کڑیاں مگر رشتیاں دی ‘لین ہوندی آ۔”
“مکھیا جی! میرا من نہیں مندا۔ سنیاں کڑی دا رنگ پکا تے میرا لال ہتھ لایاں میلا ہندا…۔”
“اوہ بھاگوانے! کیہڑے چکراں ‘چ پے گئی۔ رنگ تاں دو ای ہندے آ۔ نالے روپ کتے دھو دھو کے پیناں؟”
“لے بی بی ! چھڈ نگھوچاں۔ چیتے کر آڑھتیاں توں کنے ویاجو پھڑے؟ ایتھے رہیا تاں ساری عمر ویاج ای نہیں چکا ہونا۔”
سبھ دے زور پاون توں بعد بی بی من گئی۔ دار جی بہت خوش سن۔ بی بی خوش وی سی تے اداس وی سی۔
ڈرائیور نے زور نال بریک لگائی ہے۔ زور نال جھٹکا لگیا۔ میں باہر دیکھداں۔ گھر آ وی گیا…۔
میں گیٹ لنگھ کے اندر آ گیاں۔ سجے پاسے ول دیکھداں، ویڑھے وچ پھوڑھی وچھی ہوئی ہے۔ پنڈ دے کجھ لوک اخسوس لئی بیٹھے ہوئے نیں۔ بھاء جی مینوں دیکھکے کھڑے ہو گئے۔ اوہناں مینوں گھٹ کے جپھی پا لئی آ۔ میرے صبر دا بنھ ٹٹگیائے۔ میرے ہنجوآں نال بھاء جی دی قمیض بھج گئی ہے تے بھاء جی دے ہنجو میرے موڈھیاں تے ڈگ رہے ہن۔
“میریو شیرو! حوصلہ کرو! ہونی نوں کون ٹال سکیا؟ ایہہ بھانا تاں مٹھا کرکے مننا ایں پینا۔” اک بزرگ نے اٹھ ککے سانوں دھیرج دیندے ہوئے بیٹھ کے گل بات کرن لئی کہے۔
میرے کول کہن لئی کجھ وی نہیں۔ میریاں سیجل اکھاں میری مانسکتا نوں بیان کر رہیاں ہن۔ کول بیٹھے بہت سارے چہرے اوپرے نظر آ رہے نیں۔ بھاء جی سبھ نال جان پچھان کروا رہے نینیں۔
“بھاء جی میں ذرا بی بی جی نوں مل لاں…؟”
“ہاں! اپنے کمرے ‘چ ای نے، چل مل لے۔”
بھاء جی میرے اگے ہو کے تر پئے نیں۔
“بی بی ! اٹھ کے بہہ! دیکھ کون آیا؟” آکھدے ہی بھاء جی نے بی بی نوں اٹھا کے سراہنے نال بٹھا دتی۔
“جگدیپ! میرا لال!”
میں بی بی دے پیریں ہتھ لاوندے ہی اسدے موڈھے ‘تے سر رکھ دتا۔ میں ہبکیاں لے رہاں۔
“تسیں کتھے گئے؟ اک واری مڑ کے تاں دیکھو جگدیپ ملن آیا۔ جگدیپ! بچیا بھاپا جی کہنوں جے کینھا…؟” بی بی دا ورلاپ روح نوں ونھ رہیا۔
“بی بی مینوں نہیں سی پتہ کہ دار جی دے انتم درشن وی نہیں کر سکانگا۔”
“پترا! تینوں اڈیکدے ای چلے گئے۔”
“بی بی جے پتہ ہوندا تاں سبھ کچھ چھڈ کے پہلاں آ جاندا۔ ہن توں جنی دیر کھینگی، تیرے کول ای رہون گا۔ میں واپسی ٹکٹ نہیں لے کے آیا۔ ہر سال آیا کروں گا۔”
“جگدیپ پت، میرا ہن کیہ بنوں؟”
“بی بی ! حد ہو گئی۔ اسیں سارے تیرے کول آں۔ توں کوئی فکر نہیں کرنا۔” بھاء جی نے بی بی نوں تسلی دیندے کیہا۔
“جگدیش! میرے پت نوں کجھ کھان پین نوں وی دیو۔ خورے واٹے کچھ کھادھا وی آ کہ نہیں؟”
مے نہاون توں بعد اکھاں پونجھدے ہوئے مڑ بی بی کول آ بیٹھاں۔ بھابی روٹی لے آئی آ۔ روٹی دی برکی میرے گل توں ہیٹھاں نہیں اتر رہی۔ بی بی نے چنی نال میرے ہنجو پونجھدے ہوئے اپنے ہتھ ‘نہ برکی میرے مُونہہ ‘چ پائی آ۔ بی بی دا من رکھن لئی اوکھے سوکھے دو پھلکے کھا لئے نے…۔
بی بی دی حالت میرے کولوں تک نہیں ہندی۔ اسنوں روندے تک کے، دل گھبرا ہو رہے۔ سوچدا ہاں، بی بی نوں شملے جاں ڈلہوزی دیاں وادیاں ول لے جاواں۔ قدرت دی گود وچ جتھے چار چفیرے شانتی ہووے۔ چاہ کے وی اجیہا نہیں کر سکدا…۔
بھاء جی باہروں آ کے میرے کول بیٹھے نے، “جگدیپ! ایتوار نوں دار جی دی آتما دی شانتی لئی رکھوائے اکھنڈ پاٹھڈ دا بھوگ پاوناں۔ اوہناں اپنی چھوٹی جیہی زندگی ‘چ بہت وڈے کم کیتےتے۔ تیرے ڈالراں ‘نہ پنڈ ‘چ ہر سال فٹ بال دا ٹورنامینٹ کرواونا کوئی ماڑی موٹی گل نہیں۔ نرسری بنوائی۔ ہر غریب دی دھی دے ویاہ موقعے پوری مدد کردے رھے۔ پنڈ ‘چ کوئی وی اوہناں دی صلاح لئے بناں نہیں سی تردا۔ اوہناں دے ایداں اچانک چلے جان دا وگوچا سارے پنڈ نوں آیا۔ اسیں بھوگ والے دن رونا نہیں۔ اوہناں دے کیتے نیک کماں نوں یاد کرناں۔ میں باہرلے کم سنبھالداں تے توں گھرے بی بی دا دھیان رکھیں۔”
“جی بھاء جی! نو پروبلم۔”
“پاپا جی! باہر آو۔ مکان آوندی پئی آ۔” باہروں میری بھتیجی سونم نے آواز ماری…۔
ماما جی مکان لے کے آئے ہن۔ بھاء جی باہر چلے گئے نے پر میں بی بی دے کول ہی بیٹھا ہاں۔ سرسری گلاں کرن توں بعد مامی نے اکھاں پونجھدے کہے، “جگدیپ! پت توں باہر چلا جھا! اسسیں ٭برا پاون لگیاں۔”
میں بناں کجھ بولے، باہر جان لئی اٹھ کے کھڑھا ہویا ہاں۔ بی بی نے میرا ہتھ پھڑ لیا۔ اسدی دھون اک پاسے نوں لڑک گئی ہے۔
“بی بی !” میں گھبرا گیاں۔
بی بی بولی نہیں۔ میں بی بی دی بانہہ پھڑی آ۔
“بی بی ۔” میں بی بی نوں زور نال ہلونیاں۔
بی بی نے اک ڈونگھا ساہ لے کے اکھاں بند کر لئیاں…۔ اک ہور ڈونگھا ساہ لیا تے اک ہور…۔
“بی بی ! بی بی !!بی بی …!!!”
“جگدیش! جلدی ڈاکٹر نوں بلاو۔” مامی دی آواز کمب رہی اے۔
بی بی دے ساہ ہور ڈونگھے ہو رہے نیں۔ ہن بی بی نے اک بہت ڈونگھا ساہ لء…۔
ڈاکٹر آ کے بی بی نوں چیک کر رہے۔
“بی بی جی ختم ہو گئے۔” آکھدے ہی ڈاکٹر نے بانہاں ڈھلیاں کر لئیاں۔
“کی ڈاکٹر صاحب؟ مڑ کے چیک کرو، مینوں یقین نہیں آ رہیا؟ بی بی دے چہرے ‘تے تاں مسکراہٹ آ۔ اک واری مڑکے چیک کرو، پلیز۔”
“جگدیپ بیٹے! معاف کرنا۔ ماتا جی چلے گئے نیں۔”
ساڈے گھر وچ بھوچال آگیائے۔ سانوں کجھ سمجھ نہیں آ رہیا۔ مامی دیاں الاہنیاں پربتاں دا سینہ پاڑ رہیاں۔
“بی بی !” میریاں اکھاں ‘چ ہنجوآں دی جھڑی لگ گئی ہے۔
“جگدیپ چپ کر جا۔ تینوں ہتھیں روٹی کھلا کے گئی آ۔” بھاء جی نے اپنی بانہہ میری دھون دوآلے وگلی آ۔
پنڈوں لوک آونے شروع ہو گئے نے
“رب دے رنگاں دا کوئی پتہ نہیں۔”
“دوہاں دا پیار وی تاں بوتھ گوڑہا سی۔”
“کچھ وی کہو آہ تاں انہونی ہوئی۔”
“جوڑی دھروں بن کے آئی سی۔”
“اک دوجے دا وساہ نہیں سی کھاندے۔”
ہر کوئی اپنی سوجھ دے گھوڑے دوڑا رہیاا…۔
بی بی دی ارتھی چک کے تر پئے ہاں۔ اف میتھوں تریا نہیں جا رہیا۔ میرے موڈھیاں تے مناں مُونہہ بھار اے۔ انجھ لگ رہا، جیویں میں اپنے موڈھیاں تے ہمالہ پربت چکیا ہووے۔ ہولی ہولی تردے پنڈوں باہر پیندی جھڑی کول آن پجے ہاں…۔ مینوں یاد آ رہیا کہ ہر ایتوار والے دن بی بی اس جھڑی ‘چ شہیداں دی مڑھی ‘تے دیوا جگاون آوندی ہوندی سی۔ میں وی ہمیشاں اسدے نال جاندا۔ اوہ دیوا بالدی۔ دیوے دی لوء ‘تے ہتھ رکھ کے میرے مکھ نوں چانن نال دھوندی۔ میں اس نکے جہے دیوے نوں بلدے ہوئے کنا چر تکدا رہندا۔ اک ایتوار دی شام نوں، میں بی بی توں وی پہلاں جھڑی ‘چ پہنچ گیا۔ رکھاں دیاں ٹاہنیاں دھرتی ‘نہ ٹکرا رہیاں سی۔ میں ٹاہنیاں زور جور نال ہلا کے کھیڈن لگا۔ بی بی تھالی ‘چ دیوا رکھی آئی تے بڑے پیار نال بولی، “جگدیپ! پت رات ویلے رکھ وی بندیاں آنگ سوں جاندے، ایہناں نوں چھیڑیدا نہیں۔” رکھاں نوں رات نوں جگاون والی گل دا وگیانک تتھ شاید میری ان پڑھ بی بی نوں نہیں پتہ سی پر میں سچ مچ ہی اس دن توں ں بعد آتھن ویلے کدے کسے رکھ نوں نہیں چھیڑیا۔
مینوں رکھاں تے پوناں نال انتاں دا موہ ہو گیا۔ میریاں نظماں تے غزلاں وچ اکثر ہی قدرتی بمباں: رکھ، جھیلاں، ندیاں، ساگر، سورج، چن تے تاریاں دا ورنن ہون لگا تے اس دیوے دا وی، جیہڑا میں بی بی دے نال بالدا ہوندا سی ۔
میں نہیں سورج کہ ہر اک شام نوں ڈھلدا رہاںگا
میں بڑا نکا جیہا دیوا ہاں پر بلدا رہانگا۔
سچ مچ ایہہ شعر؎ مینوں ہر مشاعرے ‘چ داد نال لبریز کر دیندے۔ میرے شاعر ساتھی واہ! واہ! مقرر! اک واری پھر آکھدے سرشار ہو جاندے نیں…۔
سمشان گھاٹ پہنچ کے ارداس اپرنت بھاء جی نے چکھا نوں اگنی دکھاوندے ہوئے، مینوں وی اپنے نال اجیہا کرن لئی کہے۔ میرا دل رو پیا، اپنے ہتھیں بی بی نووں اگ کداں لاماں…؟”
میں دل ‘تے پتھر رکھ کے بھاء جی دے نال چکھا نوں اگنی دکھا دتی آ۔ سبھ دیاں اکھاں ‘چ بے روک ہنجو نیں۔
سوا بل رہے۔ مینوں اگ دیاں لپٹاں وچ بی بی دی بانہہ پھڑی دار جی نظر آ رہے نیں۔
بی بی دار جی! بی بی دار جی!! بی بی دار جی!!!
میں چکھا ول اوہناں نوں پھڑن دوڑدا ہاں…۔
بی بی دا انتم سسکار ہو گیا۔ ایتوار دار جی تے بی بی دی اکٹھی انتم ارداس ہو گئی۔ بھاء جی دے سر ‘تے پگ بجھ گئی…۔
ساڈا گھر اک دم خالی ہو گیا۔ دوواں دیاں استھیاں کیرتپور صاحب جل پرواہ کرکے آوندے ہی واپس مڑن دا سماں آگیائے۔ بھابی نے اکھاں بھر لئیاں، “جگدیپ، اپنا دھیان رکھیں! اگلے سال چھٹیاں ‘چ پریوار سمیت گیڑا ماریں …۔”
بھاء جی ایئرپورٹ تک نال جان لئی تیار ہو کے اٹیچی چک لیائے نے…۔
ٹیکسی تر پئی ہے۔ میں تھوڑا اگے آ کے ڈرائیور نوں سویاں کول رکن لئی اشارہ کیتے۔ میں اس تھاں نوں سجدہ کردا ہاں، جتھے میرے دار جی تے بی بی جی سدا دی نیند سوں گئے۔ اک واری پھر بھاء جی دے گل لگ کے من حلقہ لء…۔
ٹیکسی وچ مڑ بیٹھ گیا ہاں۔ اج من وچ امریکہ جان دا چاء نہیں۔ ساہمنے سڑک ‘تے بھئیاں دا ٹولا روڑی کٹ رہیا۔ میں بیگ وچوں اپنی ڈائری کڈھ کے لکھ رہیاں
بے بسی وچ لوک ایہہ وی سہِ رہے نیں
اگ دے پرچھاویاں وچ رہِ رہے نیں
میں سیٹ بیلٹ لگاوندا دہل گیا ہاں۔ مینوں لگدا پچھتاوے دی اگ دا پرچھاواں میرے نال چل رہیا ہے…۔
*******
* برا پاونا پتینا دی موت توں بعد پیکیاں ولوں کیتی جاندی رسم۔
نوٹ: اس کہانی وچ انکت شعر کلوندر دے ہن۔
(لکھن ورھا،2017)