چہرے

سویر دے پنج وجے نیں۔ الارم دی گھنٹی وج گئی ہے۔ کئی دناں توں انیندرا ہون دے باوجود کھنب وانگ اٹھ کے بیٹھ گیا ہاں۔ من وچ خوشی دے لڈو بھر رہے ہن۔ پچھلے ہفتے انتر راشٹری ساہتک کانفرنس کروا کے ہٹے ہاں…۔ اجے تک کنّاں وچ تاڑیاں گونج رہیاں…۔
اج آئے مہمان ادیباں لئی چھوٹی جہی ودائگی پارٹی تے کوی دربار رکھیا ہویا۔ اسے چاء وچ شاور لے کے، اِک ٹوسسٹ تے چاہ دا کپ اندر سٹ لیا۔ نشا تاں ‘بیڈ ٹی’ بناں اُٹھدی ہی نہیں۔ میں چاہ دا کپ اسدے بیڈ دے نال پئے ٹیبل تے رکھء، “گڈ مارننگ نشا۔ لے بئی اپنی بیڈ ٹی۔ دو بل آن لائن پے کرنے آں۔ یاد ‘نہ کر دیئیں۔ نہیں تاں اس واری وی لیٹ فیس بھردے پھراں گے۔ چنگا، میں چلداں۔”
نِشا نے اُٹھ کے چاہ دا کپ پھڑ لیا پر بولی کجھ نہیں۔ کئی دناں توں ایہدے بلھاں نوں روپڑی تالا وجیا ہویا۔ میں ویلا وچار رہیاں۔ اس لئی مڑ مسکرا کے اس ول تکدیاں، “ہیو اے گڈ ڈے۔” کہندے ہوئے اپنا بیگ چک، ٹریفک توں پہلاں پورے چھ وجے گیس سٹیشن ‘تے پہنچ گیا ہاں۔
انتر راشٹری ساہتک کانفرنس دی سفلتا نال میرے چہرے ‘تے وکھری ہی رونق ہے۔ پورے زور شور نال کسٹمر بھگتا رہیاں۔ نشا وی باراں وجے سٹور ‘تے آ گئی ہے۔ ہر ساہتک ملنی والے دن ن اسیں اس طرحاں ہی شفٹ بدلدے ہاں۔
“چنگا نشا! شام نوں ملدے آں…۔”
“تسیں اپنی سبھا سانبھو تے میرا کھیڑھا چھڈو۔”
“چل کوئی نہیں، چھڈ دنے آں تیرا کھیڑا وی۔ اج دا دن تاں لنگھا۔” میں خچرا ہاسہ ہسدے ہوئے نشا نال بناں اکھ ملایاں پارکنگ لاٹ وچ پہنچ کے کار سٹارٹ کر لئی ہے…۔
کانفرنس توں پہلاں دا نشا نے گھر ‘چ ماحول خراب کیتا ہویا۔ میں تاں بڑے ہلاس نال دسیا سی، “بھارت دی اک یونیورسٹی توں الوچک تے شاعر ڈاکٹر. بلونت سنگھ پارس تے اسدی دوست ابھر رہی شاعرہ پروین سرگھی آ رہے نیں۔ اک ہفتہ ساڈے کول رہن گے…۔”
نِشا اکھاں کڈھدے بولی سی، “میں نہیں وڑن دیندی نکاری اورجا اپنے گھر۔ کیہ سیدھ دین ڈھے آ سماج نوں؟ میرے ت توں نہیں چک ہوندیاں شرابیاں دیاں اُلٹیاں۔ یاد آ پچھلی واری کنا گند پا کے گئے سی؟ جتھے مرضی اوہناں دے رہن دا پربندھ کرو۔ میرے بچیاں تے کیہ اثر پوُ؟ میں نہیں رکھنی اوہ بھیڈ جیہی اپنے گھر، جیہڑی گھر والے نوں چھڈ کے کسے ہور ‘نہ تری پھردی آ۔ گند پایا…۔چنگا رول ماڈل پیش کر رہے او …؟”
“اوئے! پھیر کیہ ہو گیا؟ روحانی رشتہ، اوہناں دا یار۔”
“کیہ کیہا؟ روحانی رشتہ؟ مینوں تاں لگدا بئی تسیں وی ہن کسے ‘نہ روح میلن ای جاندے او؟ مینوں نہیں چنگی لگدی اوہ جیہڑی اپنے آپ نوں وڈی ہیروئن سمجھدی آ۔ آنیں بہانیں تہاڈا ہتھ پھڑکے کہندی رہندی آ کنول جی مینوں وی کوتا لکھنی سکھا دیو…۔ نہ تسیں ٹھیکہ لیا…۔”
“نشا! پیار قبضہ نہیں پچھان ہوندا۔ چل چھڈ! توں کیہ سمجھیں گی، آہ دیہہ توں پار دیاں گلاں؟”
“اپنا فلسفہ اوہناں تے گھوٹیو،جیہناں نوں کدے راکھی، کدے ریکھا تے کدی ہیما مالنی آکھدے ساہ نہیں لیندے۔”
“اوہ بس وی کر ہُن۔ ایداں دی کوئی گل نہیں۔ کیوں ایویں انسکیور ہو کے کفر تولن لگ پئی آں؟ میری اصلی ہیما مالنی تاں توں آں جیہدے نال ‘میرا گھر وسدا۔”
“اچھا! سچ دا جھوٹھ تے جھوٹھ دا سچ کوئی تہاڈے توں بناونا سکھے۔ تسیں لیکھک اپنیاں گھروالیاں توں سنتشٹ کیوںں نہیں ہندے؟ لکھتاں ‘چ تاج محل اسارنے تے اصلی زندگی ‘چ کچھ ہور…؟”
“نشا! میں تاں آپ تنگ آ گیاں، روز دی ٹیں ٹیں توں۔ توں چاہنی کیہ آں؟ اکو واری جبھ مُکا…۔”
“نہ میرے چاہن نہ چاہن نہ کیہ فرق پیندا۔ ساری عمر نکل گئی۔ مینوں نہیں چاہیدےتہاڈی کویتا وچلے انبری تارے۔ مینوں چاہیدا تہاڈا ساتھ، تہاڈا وقت، جیہڑا ڈھیہہ جانی سبھا دے لیکھے لگدا۔”
“نشا! آہ تاں اوکھی گل آ۔ جاہ! تیری مرضی! پتہ نہیں تینوں کداں سمجھاماں؟” میں چپ دی چادر ‘چ مُونہہ لکو کے لونگ روم وچ بیٹھ گیا سی۔
نشا نوں ایداں اگ ببولا ہوئی پہلاں تاں کدی گھٹ ہی دیکھیا۔ گھر ‘چ شانتی والا ماحول بنائی رکھن لئی، اپنے دوستاں لئی ہوٹل بک کروا دتا۔ ایہہ تاں وی ٹس توں مس نہیں ہوئی۔ اسے سوچ وچ گھرے نیں، میں ہائی وے لے لیا۔ جسونت، ہروندر، سورج، پرکاش، گھنشام، من پریت، جگتار، رگھویر، مدھو تے شبنم نوں وارو واری میٹنگ دے متھے سمیں توں ادھا گھنٹہ جلدی پہنچن لئی فون کرن بارے سوچ ہی رہاں کہ فون دی گھنٹی وجی آ
“ہیلو!” میں کار دا سپیکر فون اون کر لیا ۔
“ہیلو! پردھان صاحب! میں گردیپ۔”
“ہاں جی! ست سری اکال بھین جی! ایویں پردھان کہہ کے شرمندہ نہ کرو۔ تسیں حکم کرو! داس سیوا ‘چ حاضر آ۔”
“ست سری اکال! اچھا! کنول آہ اپنی میٹنگ کتھے آ بھلا؟”
“بھین جی! جنرل سکتر جسونت نے ای میل بھیجی سی۔ پہلاں والی تھاں ‘تے ای۔ میں ڈرائیو کر رہاں تسیں ای میل ‘توں ایڈریس چیک کر لو۔”
“چنگا کر لینی آں۔ بھلا ایجنڈا کیہ آ؟ کہانی سیشن ہیگا کہ نہیں؟”
“نہیں، اج تاں ودائگی پارٹی آ۔ سنکھیپ جیہا کوی دربار وی ہووے گا۔ تسیں وی کوئی منی کہانی ہے تاں پڑھ لیو۔ ای میل چیک نہیں کیتی؟”
“ہاں کتھے؟ تینوں دسیا تاں ہے پئی میں بہت بزی آں پر اج کل منی کہانی کیوں پردھان کیتی ہوئی آ؟”
“بھین جی بس جداں اج کل عورتاں نے پینٹ دی تھاں کیپری پردھان کیتی آ۔ ایس مشینی یگ ‘چ ہر چھوٹی چیز ای پردھان بن رھی آ۔”
“…پر کسے لیکھک دے سوے پرگٹاوے نال ہے کو نہیں دھکہ، ایس مشینی یگ دا۔ مینوں اج سمجھ آئی پئی توں وی چھوٹا جئھا ہون کرکے ای پردھان بن گیا ایتکیں؟”
“ہا ہا ہا…بالکل ٹھیک سمجھے۔ چلو چنگا آ جاو! ملدے آں۔ پہاڑیاں ‘چ انٹرنیٹ کنیکشن ٹھیک نہیں…۔”
مینوں یاد آ رہیا کہ پچھلے مہینے وی میٹنگ تے گردیپ بھین جی بھری پیتی میت پردھان اگروال نوں کہہ رہی سی، “تسیں صرف کویتا اتے غزل نوں ہی ساہت سمجھدے او۔”
بھین جی کہانی لکھدی وی تاں سوہنی آں پر پتہ نہیں کیوں ساڈے مرداں ‘چوں مرد پردھانگی والی گل کدوں جاوے گی؟ اکھے کہانی لمی ہو جاندی پر آہ کئیاں دیاں ٹٹیاں بھجیانں تکبنندیاں نالوں تاں چنگا میں اک چنگی کہانی سن لواں…۔ ‘چل چھڈ کنول! پانی دے وہاء نال تریا رہِ…۔’ اک لما ساہ کھچدے ہوئے، میں کار وچ پنجابی ریڈیو لا لء۔ ریڈیو ‘تے اوسے ریسٹورینٹ (مدر انڈیا) دی ‘ایڈ’ چل رہی آ جتھے پچھلے مہینے ساہتک ملنی توں بعد اسیں دارو منگوا لئی سی۔ گردیپ دی کہانی بارے ودھ گھٹ بولی جاندے سی۔ میں اک کے کیہا سی، “اگروال! یار پنج چھیج لیکھکاما ایں تاں اپنی سبھا ‘چ آوندیاں۔ ساڈا وطیرہ ایہورہیا تاں ایہہ وی آونوں ہٹ جان گیاں۔”
“بھلا میرے لئی آوندیاں؟ ساڈے توں نہیں سن ہندیاں ست گز لمیاں کہانیاں۔ جے کتے ایہناں دی کہانی پرتی کوئی رائے دے دیو تاں تیری وڈی بھین جی دھموڑی آنگ ڈنگ مارن پیندی۔”
“نہ یار! ایداں نہ بول وڈی بھین ورگی آ۔” کول بیٹھا ستیش پیگ دی چسکی بھردے مسکڑیاں ‘چ ہسیا سی۔
اگروال ہور بھڑکیا سی، “وڈی بھین ورگی آ، بھین تاں نہیں۔”
مینوں وی کھجھ آ گئی سی، “نہ جد آوندی آ ادوں سامھنے تاں بڑے بھین جی بھین جی کردے ہنے آں۔ اگروال، کیہ چکر آ؟ اوہ وی شکیت کردی رہندی آ کہ پتہ نہیں اگروال کہانی دا ناںں سندے سار ای لوہا لاکھا کیوں ہو جاندا۔”
“آہو، ہو جانا لوہا لاکھا! تہاڈے ورگی گھٹیا سوچ نہیں میری۔ ساہمنے بھین جی بھین جی! شراب پی کے کچھ ہور؟ کیہ لکھدے او تسیں؟ کیہ پتے تہانوں غزل دے بارے؟ سبھ اکھوتی لیکھک ااو تسیں۔ شہرت پچھے دوڑن والے! غزل دا وشا تاں ہن بہت اگے نکل گیا۔ تسیں لوک اک عورت دی دھون تے صراحی توں اگانھ کجھ سوچ ای نہیں سکدے؟ سپنیاں ‘چ آشکیاں…۔”
“اوئے! پتندرو! کیہڑا کردا عاشقی سپنیاں ‘چ؟ کوئی عقل دی دوائی کھاو۔” میں اگروال دے غصے نوں شانت کرن لئی ساریاں نوں بناوٹی جیہا جھڑکیا سی۔
“آہ! ستیش جیہڑا ہنے بھین جی، بھین جی کردا سی۔ مینوں پرسوں فون تے دسے پئی ‘بھین جی’ تاں بس اسیں ناں ایں دھریا ہویا۔ اوداں تاں مدھو تے شبنم دوناں بھین جیاں ‘نہ راتیں سپنے ‘چ ‘یوسومٹی’ گیا سی تازہ ترین نظماں سنن۔ راہ ‘چ وائینری تے وی رکے۔ وائین دیاں چسکیاں نال شعر؎ سنن سناون دا نظارہہ وی وکھرا ای سی۔”
“بس! کوتاواں تے شعر سنن سناون لئی؟” جندر نے الٹی ٹکور کر دتی۔
“اوئے! میرے نال تاں سپنے ‘چ اپنی وی نہیں تردی۔ تیرے نال دو دو تے اوہ وی بیگانیاں۔ مینوں تاں ایرکھا ہون لگ پئی۔ پتہ نھھیں کیہ کمی اے میرے ‘چ۔ پاسہ وٹ کے ای لنگھ جاندی آ مدھو۔” جنرل سکتر جسونت نے گل نوں ہور پاسے ای تور دتا سی۔
ستیش نے زور دی ٹھہاکا لاوندے ٹوک دتا، “اوئے توں چھڈ پرھاں! مینوں تاں مدھو بھین جی بہت چنگی لگدی تے شبنم وی۔ دونوں پوری اگروال دی جنگلی غزل ورگیاں، نالے اپنے ‘نہ بیٹھ کے چیئرز وی کردیاں۔ رب دی سونہہ۔ میریاں اکھاں تاں شبنم دیاں زلفاں دی ہائی لائیٹ تے مدھو دے ہوٹھاں توں پرھاں نہیں ہٹدیاں۔ شبنم دا گھر والا بے وقوف آ یار، بناں مطلب توں لڑددا وچاری ‘نہ۔”
“تیرے نفعے دی گل آ مورکھا جے اوہ شبنم نہ لڑدا۔ توں اپنا ٹانکا فٹ رکھ۔” جندر نے ستیش دے موڈھے تے ہتھ ماردے ٹھہاکا لایا سی۔
“چپ کر اوئے وڈا کامریڈ، مورکھ مینوں دسداں؟ گل پوری کرن دے…۔ بئی مترو! سچیں کہنا جد پچھلی واری شبنم گھٹ کو وسکی دا لا کے اپنے گھر والے نوں برا بھلا بولدی نشے دی لورر ‘چ اٹھ کے ترن لگی، میز ‘چ وجی تاں میں موقع ای سانبھیا سی ڈگدی نوں چکن دا۔ انھے کرنٹ ای ایداں ماریا پئی میں اوہنوں تاں کیہ سانبھنا سی، آپ ای ڈگ پیا۔ اودھر اوہ وی مینوں ڈگے نوں دیکھ ک کہی جاوے، ستیش! یار کتے میری کتاب دے انعام لئی وی جگاڑ بنا۔ بئی سچیں بہشت دا نظارہ آ گیا سی۔ بائی گوڈ!”
“آہو ہوئی جو تیری مدھو مکھی ‘ہنی بی’!” گھنشام بھبنتر کے بولیا۔
“نہ مدھو مکھی دا ڈنگ پتہ کنا تکھا ہندا؟” جندر نے ہور سرے لا ‘تی سی۔
“دھموڑی جنا تاں نہیں جہنوں انغریزی ‘چ ییلو جاکٹ کہندے آ۔ یو لو! ہے لو!! اوہدا ڈنگ وی سدھا دل ‘تے وجدا…ٹھاہ۔” اپنے دل ‘تے ہتھ رکھدے ہی گھنشام مودھا ہو گیا۔ اس دیاں لاراں اوہدے کوٹ تے چوء پئیاں۔ہسدے ہسدے سبھ دے ہتھاں ‘چوں گلاس ڈگن والے ہو گئے…۔
ایہہ اج ہو کیہ گیا ایہناں پتندراں نوں؟ میں پریشان ہو گیا۔ اپنا گلاس سنبھالدے سبھ نوں مخاتب ہویا، “اوئے! شاعر یارو! ایداں نہ کرو! میں تہانوں گل سناونا۔ بئی جد میں انڈیا سی نہ۔ نمی نمی کامریڈی دا چاء ۔ ساڈے پنڈ ‘چ سارے کامریڈ بنتا سنگھ دے گھرے ‘کٹھے ہندے۔ اسیں سبھ نے جا کے اوہدی گھر والی نوں بھین جی! بھین جی کرنا تے ساڈا اک یار ملوک جیہا مچھ فٹ رنویر ا اوہنے بھابی بھابی کرنو نہ ہٹنا۔ اک دن سارے بیٹھے بئی بھین جی چاہ لے کے آ گئی۔ اسیں ٹونا لایا۔ چل بئی رنویر آہ بھابی کولوں چاہ پھڑ۔ سارے ہس پئے۔ رنویر نے اکھاں نیویاں کر لئیاں تے اٹاٹھکے کھڑا ہو گیا۔ بھابی دے دل ‘چ پتہ نہیں کیہ آئی، اوہ تھائیں چاہ دی ٹریء لے کے کھڑ کے اپنے گھر والے میرا مطلب کامریڈ بنتا سیوں نوں سنبودھت ہوئی کہ سنو جی آہ! جیہڑا تہاڈا بھرا ہر ویلے مینوںں بھابی بھابی کردا اینھے تاں میرے ونی کدی اکھ نہیں چکی۔ آہ جیہڑے بھین جی بھین جی کردے آ، ایہہ گل کتے ہور کردے ہوندے آ تے جھاکدے کتے ہور…؟ سو بئی بھراوو سانوں تاں دوڑن نوں تھاں نہ لبھے۔”
“ہا ہا ہا! ماڑی ہوئی بئی پردھان…۔” ستیش نے گلاس رکھ کے تاڑیاں وجائیاں تے اٹھ کے نچن لگ پیا۔
“اوئے چل بہہ جھا، مورنی تاں اج ایتھے ہے کوئی نہیں تے توں ایمے مور وانگ پیل پاون لگ پئیں۔”
“تہاڈے لوکاں ‘چوں انسانیت ختم ہو گئی۔ کیا مور مورنی لائی آ؟ کیہ کرنا تہاڈی شاعری نوں؟ سٹیج ‘تے کھڑ کے کویتاواں وچ بھرون ہتیا ورودھ بولدے او، دھیاں دی چنی تے باپ دی پگ دی گل کردے او، حاشیے تے بیٹھے لوکاں دا درد بیاندے او تے پردے پچھے…شرم کرو۔ تسیں سبھ اکھوتی شاعر او۔ تہانوں کیہ پتہ ساہت کیہ ہوندا؟ کیہ جاندے او تسیں غزل دے بارے…سپنیاں دے عاشق…۔” اگروال غصہ اگل رہیا سی۔
ستیش اٹھ کے کھڑ گیا، “آیا وڈا غالب! بند کر اپنی پھیلن پھیلن! سانوں تیری جنگلی غزل نہ تاں کدی سمجھ آئی تے نہ آونیں۔ پنجابی سکھ کے آ پہلاں۔ نالے جاہ اگلی میٹنگ ‘چ رکھڑی بنوا لئیں، پھیر نہیں کہندے اسیں کجھ وی تیری وڈی بھین جی نوں! آیا اوہدا رکھوالا…۔”
“اوئے کیہ بولداں؟ پینتی اکھری دا میری غزل ‘نہ کیہ مقابلہ؟ ساہت دی سبھ توں مہین سخن آ غزل پر تسیں لوک نہیں سمجھوگے۔ میں اج ای اس سبھا توں استعفٰی دے دیاںگا۔” اگروال دند پینہدا ہویا چابی چک کے چلا گیا۔
“بھائی صاحب! کاہنوں پٹرول لاونا سی؟ سچیں ایداں دا ٹیڈھا آدمی…میں کدی نہیں دیکھیا۔” ریسٹورینٹ والے نے وی اک کے ٹونا لاوندے متھے تے وٹ پا لیا سی۔ اچانک نال دی کار نے ہارن وجائی…۔
ہیورڈ آ وی گیا۔ میں حال ‘چ پہنچ کے کرسیاں لائیاں نیں۔ جسونت سموسے لے کے آ گیا۔ سارے شاعر ہولی ہولی پہنچنے شروع ہو گئے۔ گردیپ، کلونت، مدھو، شبنم، ساوی تے روپی وی آ گئیا گئیاں…۔
جسونت دی پتنی سردیپ وی ڈاکٹر. بلونت سنگھ پارس تے پروین سرگھی نوں لے کے پہنچ گئی اے۔ آپسی ملنی توں بعد،، ڈاکٹر. بلونت سنگھ پارس تے پروین سرگھی دے نال اگروال نوں پردھانگی منڈل ‘چ بٹھا دتا۔ نہیں تاں ایہہ پردھانگی منڈل پچھے ای لڑ پیندے۔ ایہو سوچ کے جسونت نے مینوں کیہا سی، “اپنا کوئی نہیں یار آپاں ایہنوں ایں پردھانگی منڈل ‘چ ششوبھت کر دیا کریئے۔ ۔ لڑائی ٹلیرہیا کروگی۔”
میں اپنا سواگتی بھاشن دتا۔ کوی دربار شروع ہو گیا۔ تاڑیاں وج رہیاں نیں۔ واہ واہ دیاں آوازاں پوناں وچ گھل رہیاں نیں۔ سبھ شاعر اپنیاں بیہترین رچناواں سنا رہے نیں۔
سبھ توں پہلاں منپریت نے قدرت نوں سمرپن نظم پیش کیتی اے۔ گھنشام نے اپنی سریلی آواز ‘چ اجوکے پنجاب بارے گیت گایا۔ بھرپور داد ملی ہے۔ مدھو نے بھرون ہتیا تے کلونت نے ناریوادی چھند بدھ کویتا پڑھی آ۔ شبنم نے کھلی کویتا ‘محبت’ پیش کرکے واہ واہ بٹور لئی۔ اگروال نے ترنم ‘چ غزل پیش کیتی پر کسے نوں سمجھ ای نہیں آئی۔ اوہ بھرا پیتا سٹیج توں اتریا…۔ گردیپ بھین جی نے کہہ دتا بئی اج کہانی رہن ای دیو۔
میرے فون دی گھنٹی وج رہی
“ہیلو!”
“ہیلو! نشا بولدی آں۔ ہن اگ لگنی میٹنگ کد ختم ہووگی؟ میں آکڑ گئی آں، سٹور تے کھڑی۔”
“نشا! صبر رکھ۔ اجے دو تن گھنٹے لگ جان گے۔ تینوں پتہ ای آ بئی بعد ‘چ ڈنر وی تاں کرواونا۔ کل نوں مہمان چلے جان گے، پھیر میں آپ ای سانبھ لوں کم۔ اج دا دن لنگھا، اوکھے سوکھکھے۔”
“…تے مینوں پتہ بئی دارو وی گھروں کھڑی آ تے ڈنر وی سارے تہاڈے پلیوں ای کھان گے۔ پھیر ودھ گھٹ گلاں وی تہاڈیاں ای کرن گے۔ اکھے ڈالراں دے زور بنیاں پردھان۔ ساڈی خون پسینے دی کمائی…؟”
“تینوں وی امریکہ دا رنگ کچھ ‘زادہ ای چڑھی جاندا۔ میں تھوڑی دیر بعد فون کرداں۔” میں اوہدی منودشا نوں سمجھ تاں رہاں پر مننوں انکاری ہاں۔
فون بند کرکے واپس آ گیا ہاں۔ سورج سامراج دے ورودھ کھلی نظم سنا رہے۔ تاڑیاں وج رہیاں نیں۔ ستیش کمیاں والی کویتا اچی سر ‘چ بول رہیا۔ اس توں بعد پروین سرگھی اپنی نظم ‘کرناں’؟’ بولدی ہوئی بھل گئی ہے۔ ڈاکٹر. بلونت سنگھ پارس نے اسدا ادھورا شعر پورا کر دتا…۔ سبھ نے بڑے نزاکت بھرے لہجے وچ تاڑی وجائی آ تے پروین سرگھی دا وی ملو ملی ہاسہ نکل گیائے۔
“تسیں حیران کیوں ہو گئے؟ میں میڈم سرگھی دا شعر اس لئی پورا کر دتا بئی جد میں الوچنا دا پیپر لکھیا سی تاں ایہدا لکھیا ایہہ شعر دل دی تہہ تک پہنچ گیا۔” ڈاکٹر. بلونت سنگھ پاررس نے سپشٹیکرن دتی۔ پروین سرگھی نے مڑ کویتا بولنی شروع کیتی اے۔ واہ! واہ! مقرر!! دیاں آوازاں اک واری پھر ہال وچ گونج اٹھیاں نیں…۔
پروگرام آخری چرن تے پجگیائے۔ ڈاکٹر. بلونت سنگھ پارس پردھانگی بھاشن دے رہے، “سبھ توں پہلاں تاں میں اپنے جگری یار کنول تے اس سنستھا نوں مبارک دنا واں، اک شاندار انتر رراشٹری کانفرنس کرواون لئی۔ میں سمجھداں واں کہ پنجابی ساہت دی اصلی سیوا تاں تسیں کر رہے او۔ ودیشا ‘چ بیٹھ کے وی ہر مہینے ‘کٹھے ہندے او، لکھدے او، کانفرنساں کرواوندے او۔ اس توں وی ودھ ودھ آہ تہاڈا سبھ دا پیار نال لے کے جا رہیا واں۔ تسیں کدی وی انڈیا آو یونیورسٹی آونا نہ بھلنا۔ میری پوری کوشش ہوئے گی کہ تہاڈیاں نظماں اس واری یونیورسٹی دے سلیبس ‘چ شامل ہون۔ باقی اج دا کوی دربار سچ مچ بہت معیاری رہیا۔ کیہڑا وشا وا، جو تسیں نہیں چھوہیا؟ جات پات دی گل، حاشیہ گرست لوکاں دی گل، عورت دے مان سنمان دی گل، سامراج دی گل، غدری بابیاں دی گل، پیار دی گل تے سچ تاں ایہہ بئی زندگی اوتھے ای وسدی اے جتھے پیار ہووے۔ جیوندے وسدے رہو! تسیں تاں امریکہ وچ اک ہور پنجابب وسا دتا وا۔بس ڈٹے رہو ساتھیو! وجاو ہن اپنے آپ لئی تاڑیاں۔” سبھ اٹھ کے جان دی تیاری ‘چ نے…۔
میں سبھ نوں سمبودھن کیتے، “لو! بئی مترو! کوی دربار رسمی طور تے سماپت ہو گیا۔ آپاں ہن ‘مدر انڈیا’ ریسٹورینٹ چلدے آں۔ کھان پین دا پورا پربندھ جسونت نے کیتا ہویا …۔”
اسیں ریسٹورینٹ پہنچ گئے ہاں۔ میں بوتل کھول کے، بلیک لیبل دا جام پاونا شروع کیتے۔ ویٹر تندوری مرغا لے آئے۔
“بئی اس سال ورگی کانفرنس نہیں ہوئی اج تک کدے وی۔ ڈاکٹر. پارس صاحب پچھلے ہفتے تہاڈا پیپر وی ہر اک نوں بہت پسند آیا۔ تسیں سارے شاعراں نوں با خوبی کور کیتا۔ نہیں تاں پ پہلاں والے آلوچکاں دے پیپراں ‘چ مساں تن چارن شاعراں دا ذکر ہوندا سی۔ اس لئی وی تسیں ودھائی دے پاتر او۔ باقی، سبھ دی جانکاری لئی دس دیاں، پیپر ساریاں ستھانک اخباراں نے ودھیا ڈھنگ نال چھاپ دتا۔ انڈیا وی دو سرکڈھ اخباراں ‘چ کانفرنس دی رپورٹ لگ گئی۔ اسیں پیپر کجھ رسالیاں نوں وی بھیج دتا۔ میں سمجھداں اسیں اک وڈا کارج کرن وچ سفل ہوئے آں۔ جسونت توں ہمیشہ دی دی طرحاں، اج وی سٹیج با خوبی نبھائی آ۔ گھر جاندے ای اج دی ودائگی تے کوی دربار دی رپورٹ وی ٹھوک کے لکھیں۔ ایہہ وی اگلے ہفتے سبھ اخباراں ‘چ چھپ جانی چاہیدی آ…۔”
جسونت نے مسکرا کے سہمتی دیندے ہوئے، پیگ پا کے سبھ نال ‘چیئرز’ کیتے…۔
“نہیں یار! میں نہیں پینیں۔” اگروال نے گلاس نہیں چکیا۔
ستیش نے وینگ کسء، “چل زنانیاں آنگ نخرے نہ کر! پھڑ گلاس، میرا تاں پہلا پیگ اتر وی گیا۔”
“کیہ کہیا؟ زنانیاں وانگ۔ آہ دیکھ آپاں تاں دوجے پیگ لئی تیار آں۔ لنگ پلنگ چھڈ پیگ ہور بنا…۔ لیکھکاں دا کوئی لنگ نہیں ہوندا…۔” مدھو گلاس خالی کے جھوم رہی اے۔
اگروال نیے کچیچی وٹدے ہوئے خالی پئے گلاس ‘چ پانی پا کے پینا شروع کیتے۔
ستیش نے اپنا گلاس خالی کردے کہے، “اگروال پانی پیرہیاں جاں غصہ؟ یار آہ انگور دی بیٹی اندر جاندے ای اپنا اثر دکھا دیندی۔ پروین سرگھی بھیناں تسیں تاں اج کمال کر ‘تی۔ عورت ت دے انتر منتر دی کویتا ‘کرناں’ تے ڈاکٹر. صاحب نال امریکہ دا ٹور؟ واہ! واہ! لگدا اس ورھے دا ساہتک اوارڈ تہاڈا تاں پکا! کاش! میں وی تہاڈے وانگ خوبصورت شاعرہ ہندی۔ شاید میرا وی نمبر لگ جاندا…۔ ”
اگروال روہ ‘چ آگیائے، “اوئے ستیش! اپنی اوقات ‘چ رہِ!”
ستیش اٹھ کے کھڑ گیا، “اگروالا! تیری ایہہ ہمت؟ اپنی جات پچھان کے گل کر۔ تیرے ورگے… ساڈے کھیتاں ‘چ …؟ آہ وڈا الوچک شوشن کررہیا تہاڈا پروین سرگھی بھینیں۔ دارو پیتی کرکے نہیں کہہ رہیا! میں مُونہہ ‘تے گل کر کرداں تے باقی پچھلے ست دناں توں پٹھ پچھے، سبھ دوگلے …۔”
“ستیش! تینوں اجے تک ایہہ وی نہیں پتہ لگا کہ اج دے زمانے ‘چ مرد اونی دیر کجھ نہیں کر سکدا، جنی دیر عورت دی مرضی شامل نہ ہووے۔ پروین سرگھی جی سہمتی نال آئے آ۔ کوئی زبردستی تاں نہیں کیتی پارس نے؟ آیا وڈا لیکھک…؟ دو درجن کتاباں لکھی بیٹھاں۔ سارا ٹریش! گاربیج!! کیہڑا انعام ملیا؟” اگروال کپڑیاں توں باہر ہو رہے۔
“بس کرو یار! تہاڈیاں ایناں لڑائیاں کرکے سبھا دے ٹوٹے ہو گئے۔ اسے کرکے لوکاں نے آونا چھڈ ‘تا۔ انڈیا تک گلاں ہندیاں۔ تھوڑی تہذیب ورتو یارو!” جسونت پریشان ہوگیائے۔
“کیہڑا کردا گلاں؟ لیکھکاں دی لڑائی ‘چ لوکاں دا کیہ کم؟ جہدے ‘چ دم آں، میرے ساہمنے آ کے گل کرے…تسیں سارے پاگل او۔” اگروال سجے ہتھ دی مٹھ میٹ کے ستیش ول ودھیا۔
“یار! تہاڈی لڑائی نے تاں سمندر وی سکا دینا…۔ اگروال سہب! چھڈو تسیں وی۔ اینا غصہ تہاڈی صحت لئی چنگا نہیں۔” آکھدے ہوئے شانت سبھا کرکے جانیاں جاندا پرکاش جلدی نال اگرووال نوں پھڑ کے باہر لےگیائے۔
مدھو وی اپنا گلاس خالی کرکے، پرس چک کے تر پئی ہے۔
“مدھو! توں کدھر تر پئی ہن؟ کار چلا لئیں گی۔ ہائی ہو گئی لگدی آں۔ میں رائیڈ دے دنا؟”
“ستیش! نہیں ہائی نہیں ہوئی۔ میں وی اج کوئی جگاڑی سکھا لبھن دے موڈ ‘چ آں! تینوں پتہ میری کتاب وی چنگے ساساہت دی لائن ‘چ آ۔ میں وی ہن سمرتھ شاعرہ آں۔ دیکھی میرے گفٹ دیی کمال! میری کتاب ڈاکٹر. رام سروپ نے اڈیاں تک زور لا کے شنگاری آ۔ پدم سری توں گھٹ نہیں ملنا…۔”
“اوئے! میرا کیہ بنوں؟ کیوں ظلم کرن لگی آں؟”
“نہ میں کد کیہا پئی تینوں چھڈ دیناں۔ میں کیڑھا ہن ویاہ کرواونا کسے ‘نہ…۔ بس انعام ای لینا…۔ جگاڑبندی زندہ باد…!”
میں ویٹر نوں آواز مار کے کھانا لاون لئی کہہ دتا۔ کھانے دے ٹیبل ‘تے چپ پسری ہوئی ہے…۔
“یار! کیہ آ اگروال۔ ہومے دی پنڈ۔” ستیش نے چپ توڑی آ۔
“چل یار چھڈ اگروال نوں…۔ تہانوں سو واری سمجھایا پئی اوہدی گل ول دھیان نہ دیا کرو۔ تسیں کیہڑا ٹلدے آں؟ توں آہ ‘چکن’ کر میرے ول۔ نالے ‘نان’ پھڑا ایدھر ذرا! بھکھ نوں ماریئے تے گھراں نوں چلیئے۔ اگلیاں ریسٹورینٹ بند کرنا۔ پارس صاحب تے سرگھی جی تسیں کوئی وی گل دل ‘تے نہ لائیو…۔ میں کھڑھا ہو کے دوویں ہتھ جوڑ کے، ساری سبھا ولوں تہاڈے دوواں کولوں ں معافی منگدا…سچ مچ بہت شرمندہ آں…۔” سبھ کھانا کھا کے سکھیں ساندیں گھر نوں چلے گئے نے…۔ جسونت اتے اسدی پتنی سردیپ نے ڈاکٹر. بلونت سنگھ پارس تے پروین سرگھی نوں ہوٹل تک رائیڈ دتی ہے…۔
میں گھر آ کے ہولی ہولی دروازہ کھولیا۔ بناں کوئی کھڑک کیتے سدھا بیڈ روم ول ودھیا ہاں۔ نشا ہتھ وچ فون پھڑی میرے کول آ دھمکی ہے، “نہ کداں رھی اج دی میٹنگ؟ کر آئے ساہت دی ی سیوا؟”
“ہاں! کر آیاں! تینوں کیہ مطلب؟”
“مطلب تاں مینوں کوئی نہیں پر آہ پھیس بک تے ویڈیو وائرل ہوئی پھردی آ۔ نالے تہاڈا روحانی پیار؟” اسنے فون میرے ہتھ ‘تے دھر دتی۔
“ہیں آہ کیہ…؟” میرا دماغ سن ہوگیائے۔
‘دیس ودیش وچ وسدے اکھوتی ساہتکاراں تے دانشوراں دی نکاراتمک مانسکتا، دوہرا کردار اتے کھوکھلا پن’ دیکھدے ہی دنگ رہِ جاووگے۔’ ٹائیٹل ہیٹھ کسے نے ساڈی ریسٹورینٹ والی ویڈیو وائرل کیتی ہوئی آ…۔
میرے چہرے دا رنگ زرد ہو گیا۔ انتر راشٹری کانفرنس، وداعیگی پارٹی تے کوی دربار دا سارا چاء اک منٹ وچ ای لہہ گیائے…۔ “… آہ تاں کسے کنجر نے پھیک آئی ڈی توں ساڈی ویڈیویو وائرل کیتی آ؟
“آئی ڈی فیک سہی پر تہاڈے سبھ دے چہرے تاں اصلی آ۔”
نشا نے بھڑکدے ہوئے بلدی ‘تے تیل چھڑک دتی…۔
(لکھن ورھا 2019)