(Last Updated On: )
پنجابی ڈرامے دے حوالے نال گل کیتی جاوے تے پنجابی ڈرامے دی تریخ اج تو صدیاں پہلاں دی اے۔ پنجابی دے منے پر منے ناٹک کاراں وچ سرجیت سنگھ سیٹھی، کپور سنگھ گھمن، پربھوش گارگی تے کج ہور ناں مڈھ دی حیثیت رکھدے نیں۔
ہندوستان دی ونڈ توں بعد جے پاکستان وچ پنجابی ناٹک دا ٹاکرا پنجابی شاعری تے ناول نال کیتا جاوے تے پنجابی ناٹک دی ٹور ڈاڈھی سست رہی اے۔ پاکستان وچ پنجابی ناٹکاں نوں تِن کھیتراں: سٹیجی ناٹک، ریڈیائی ناٹک تے ٹیلی ویژن سیریل/ ناٹک وچ ونڈیا جا سکدا اے۔ پاکستان بنن تُوں بعد اُنج تاں بہت سارے ڈرامے سٹیج، ریڈیو تے ٹیلی ویژن لئی لکھے گئے نیں، پر کتابی روپ وچ ایہہ ڈرامے بہت گھٹ سامنے آئے نیں۔حال ای وچ پنجابی ادب وچ اک سوہنی تے ودھیا بڑھوتری’’ٹہنیاں تے بُور“ دے روپ وچ ہوئی اے، جہدے لکھاری مشہور ناٹک کار تے شاعر ڈاکٹر ایوب ندیم ہِن۔ ڈاکٹر ایوب ندیم نے انج تے کافی ڈرامے لکھے سن، جہڑے پی ٹی وی تے ٹیلی کاسٹ وی ہوئے نیں، پر اوہناں دیاں دو سیریل” ہُوک“ تے ”دل دے بوہے“ جہناں نوں پی ٹی وی ہوم تے پیش کیتا گیاتے ویکھن والیاں نے ایہناں ڈرامیاں نوں بہت ای زیادہ پسند کیتا۔
”ٹہنیاں تے بُور“ دے حوالے نال گل کیتی جائے تے ایہہ کتاب اوہناں چونویں ڈرامیاں دا پراگا اے جہڑے اج تُوں کوئی ویہہ (20) ورھے پہلاں پی ٹی وی تُوں ٹیلی کاسٹ ہو ئے سن، تے ہُن آ کے اوہناں نوں کتابی شکل دتی گئی اے۔
”ٹہنیاں تے بُور“ وچ کُل نو ڈرامے شامل نیں،تے ایہہ ڈرامے کوئی خیالی قصے تے کہانیاں نہیں، ایہناں دا ساڈے سماج دے نال بڑا ڈونگا تے پکا پربندھ اے۔ڈاکٹر ایوب ندیم دے ڈرامیاں دے وچ سما ج دے ون پونے رنگاں دے نال نال وطن دی مٹی دی خشبو وی کھلری ہوئی اے۔ ایہدا مطلب ایہہ وے جے ایہناں ڈرامیاں وچ اپنی دھرتی دے نال محبت دا اظہار وی ملدا اے۔ اس حوالے نال اوہناں دا ڈراما”اثاثہ“ تے ”ٹہنیاں تے بُور“ ہٹویاں مثالاں ہن، جہناں وچ پاکستان دی مٹی نال محبت دا اظہار اجیہے انداز وچ کیتا گیا اے۔
ڈاکٹر ایوب ندیم اپنے ڈرامیاں وچ سماج دے اوہناں مسلیاں دا احاطہ وی کردے ہوئے نظر آؤندے نیں جہڑے ایس سماج نوں گھن دی طرحاں چٹ دے جا رہے نیں۔ ایوب ندیم ساڈی رہتل نوں پیش کردے ہوئے سماج دی رہنمائی وی کردے نیں۔ ایس حوالے نال اوہناں دے ڈرامے ”کوڑا سچ“ تے ”بے زبان“پڑھے تے ویکھے جا سکدے نیں۔اینہاں ڈرامیاں وچ ساڈے لوکاں دے منفی رویاں اُتے اک رد عمل دا اظہار کیتا گیا اے۔
”ٹہنیاں دے بُور“ وچ اک ڈراما ”ریت دی کندھ“ وی اے، جس وچ سانوں دسیا گیا اے جے انسان نوں کدی وی اپنی اوقات نہیں بھلنی چاہیدی بھانویں جو وی ہو جاوے۔ انسان جھوٹ دے پچھے زیادہ دیر نہیں لُک سکدا۔ اک نہ اک دن اوہدا پردہ ہٹ جاندا اے تے فیر انسان کسے نوں منہ وکھاؤن دے قابل نہیں رہندا۔ جھوٹ ریت دی کندھ ورگا ہوندا اے، جس دی کوئی حیاتی نہیں ہوندی۔ ایہہ کندھ اک نہ اک دن آپے ای ڈھے جاندی اے۔
کتاب وچ کج ہور ڈرامے ”اُڈیک“،”ویہڑے آ وڑ میرے“،”پنچھی“ تے ”کنڈیاں وچ خشبو“ وی اہم نیں۔ ”اُڈیک“ عورت دی وفاداری دی اک اجیہی مثال اے۔ ایس ڈرامے وچ شاہدہ دا نعیم نال اک بول ویکھو جہڑا عورت دی نفسیات نوں سامنے لیاؤندا اے:
”کاش تینوں پتا ہوندا، عورت جہنوں اک واری دل دے تخت تے بٹھا لوے، ساری عمر اوہدی پوجا کردی اے۔“
”ویہڑے آ وڑ میرے“ فن تے ہنر دی اہمیت نوں اُجاگر کردا اے تے ”پنچھی“ اک بالکل نویکلاڈراما اے، جہدے وچ انسان دے اندر دی صفائی تے ستھرائی نوں موضوع بنایا گیا اے۔ جدکہ ”کنڈیاں وچ خشبو“ رشتیاں دی اہمیت نوں بیان کردا اے۔
ڈاکٹر ایوب ندیم ہوراں اینہاں ڈرامیاں وچ معاشرتی تے اخلاقی شعور دا پر چار ضرور کیتا اے پر کتھے وی پر چار دا انداز اختیار نہیں کیتا، جو لکھیا اے فن دے اصولاں نوں سامنے رکھ کے لکھیا اے۔ سچ تے ایہہ وے کہ اوہناں دے ایہہ ڈرامے ساڈے سماج دے ون پونے رنگ پیش کردے نیں۔ اوہناں ایس کتاب راہیں پنجابی ادب وچ پنجابی ڈرامے دے اک نویں عہد دی بنیاد رکھ دتی اے۔ پنجابی زبان تے ادب دے پڑھاکو ایہہ ڈرامے ہمیشہ یاد رکھن گے۔(پرت: 176، مُل:300 روپے، ناشر: طاہر پبلی کیشنز، حمید مارکیٹ، کبیر سٹریٹ، اردو بازار لاہور(
